Thủy quân là một trong những lực lượng quan trọng; ra đời rất sớm và lớn mạnh nhanh chóng trước yêu cầu bảo vệ Tổ quốc.

“Suốt đời, Vua chỉ biết lấy mềm dẻo để chống cứng rắn, lấy sức yếu để chống giặc mạnh, lấy quân ít để thắng kẻ thù đông, không quá hao tổn xương máu mà vẫn khuất phục được đối phương. Cho nên, Vua đã chuyển vận bĩ sang vận thái, biến thế nguy thành sự yên, đổi thời loạn thành thời thái bình" - Đại Việt sử ký toàn thư (Bản kỷ, quyển 10 - tờ 76 - a)

Chiến dịch  phòng ngự của liên quân Việt-Lào nhằm đánh bại kế hoạch lấn chiếm mùa mưa của quân phái hữu Lào và QĐ Thái Lan, bảo vệ vùng giải phóng Cánh đồng Chum-Xiêng Khoảng, giữ vững thế chiến lược của ta ở Bắc Lào, phối hợp với cuộc tiến công 1972 ở chiến trường Trị-Thiên và Bắc Tây Nguyên.

Chiến dịch quyết chiến chiến lược của quân và dân VN trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, đánh vào đầu não và lực lượng quan trọng nhất của chính quyền và QĐ Sài Gòn, giải phóng Sài Gòn-Gia Định, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ.

"Là khí thiêng của sông núi đúc nên; Là tài lớn của triều đình gộp lại... / Đức trung trinh mài chẳng thể mòn; Danh tiết sáng, bôi không thể bẩn” - Lời chế văn của vua Lê Thái Tông dẫn lại trong Đại Việt thông sử (Chư thần truyện)

“Lập Chí rất bền, thấy việc rất sớm, tính mưu rất kỹ, ứng biến rất nhanh, công đầy biên quận” - Trịnh Thuấn Du (Văn bia Thần Đạo)

6 tàu ngầm trang bị hệ thống tên lửa Club-S với các tên lửa tấn công mặt đất sẽ cho phép hạm đội Việt Nam giải quyết các nhiệm vụ kiềm chế chiến lược đối với đối phương tiềm tàng, còn các hệ thống tên lửa bờ biển cơ động Bastion-P cho phép tổ chức một tiền duyên phòng ngự rộng 2000 km.

Năm 1416, tại vùng rừng núi Lam Sơn (Thọ Xuân, Thanh Hoá), Lê Lợi cùng 18 người thân tính nhất làm lễ tuyên thệ một lòng sống chết đứng lên khởi nghĩa đánh giặc cứu nước. Đó là Hội thề Lũng Nhai, đặt cơ sở đầu tiên cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

Chiến dịch phản công của QGPMN VN phối hợp với lực lượng cách mạng Lào đánh bại cuộc hành quân Lam Sơn 719 (30.1-23.3.1971) của QĐ Sài gòn được Mỹ yểm trợ hoả lực ở khu vực đường 9-Nam Lào (trên địa bàn tỉnh Quảng Trị của VN và tỉnh Xavannakhẹt của Lào), nhằm tiêu diệt một lực lượng lớn quân địch, bảo vệ vững chắc tuyến vận chuyển chiến lược của ta, tạo điều kiện cho các chiến trường khác đẩy mạnh tiến công địch.

 “Ngô Văn Sở làm quan không cầu danh lợi tiếng tăm, lúc nào cũng muốn tránh quyền thế. Ông cùng với Trần Quang Diệu, Võ Văn Dũng và Bùi Thị Xuân đều là danh tướng, người đương thời gọi là Tứ kiệt: Ngô, Trấn, Bùi, Võ. Thường ngày, (Ngô Văn Sở) yêu kính quân tử mà vẫn giữ lòng thương xót tiểu nhân” - Nguyễn Trọng Trì (Tây Sơn lương tướng ngoại truyện. Ngô Đại Tư mã Văn Sở ngoại truyện).