Trong ba cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại thời Trần, còn có hàng loạt những tấm gương anh hùng tiết tháo, đã lập được không ít kì công, làm rạng rỡ truyền thống ngoan cường và bất khuất của cả dân tộc.

“Ngọc tốt giấu kín nơi sâu, / Rồng thần lặn không kẻ thấy. / Chờ khi người biết đến mình, / Chí lớn nọ đem ra vùng vẫy. / Giúp tám cực mà chuyển xoay, / Vỗ chín cõi yên rường mối” - Ngô Thì Nhậm (Mộng Thiên Thai phú. Lời dịch của Ngô Linh Ngọc. Tuyển tập thơ văn Ngô Thì Nhậm, tập 2.-H.: KHXH, Hà Nội, 1978.-Tr.41)

“Lý Triện là bậc giàu tài năng và dũng lược hơn người. Ông theo vua Lê Thái Tổ (tức Lê Lợi - NKT) khởi nghĩa ở Lam Sơn ngay từ những ngày đầu tiên, từng trải không biết bao nhiêu gian nan, nguy hiểm” - Đại Việt thông sử (Chư thần truyện).

Lê Niệm là con của Lê Lâm, người xã Duy Tinh, huyện Thuận Hựu (nay thuộc Thanh Hóa). Lê Lâm là con út của Lê Lai (Tham khảo thêm phần viết về danh tướng Lê Lai), người làng Dựng Tú, huyện Lương Giang (nay cũng thuộc Thanh Hóa).

“Hoài Văn tuổi trẻ chí cao / Cờ đề sáu chữ, quyết vào lập công” - Lê Ngô Cát, Phạm Đình Toái (Đại Nam quốc sử diễn ca)

“Ngồi yên đợi giặc không bằng trước hãy đem quân ra phá thế mạnh của giặc”.

Lý Thường Kiệt (1075)

"(Trần) Thủ Độ tuy chỉ là Tể tướng, nhưng mọi việc trong triều đình, không việc gì mà ông không để mắt chú ý tới, vì thế, đã có công giúp nên vương nghiệp và để tiếng tốt cho đến tận lúc qua đời. (Vua Trần) Thái Tông có làm bài văn bia đặt ở nơi thờ ông ngay khi ông còn sống để tỏ lòng đặc biệt quý mến" - Đại Việt sử ký toàn thư (Bản kỷ, quyển 5, tờ 29-a)

“Vô đoan hữu lục anh hùng phổ, / Túy mặc lâm ly bất tự cầm” (Nào phải vô cớ mà chép chuyện anh hùng, / Mực say lâm ly không thể ngăn lại được đó thôi) - Nguyễn Bá Huân (Lời đề tựa cho Tây Sơn lương tướng ngoại truyện của Nguyễn Trọng Trì).

"Mai Thúc Loan ở Hoan Châu / Quân ba mươi vạn ruổi vào ải xa / Hiệu cờ Hắc Đế mở ra / Cũng toan quét dẹp sơn hà một phương" - Lê Ngô Cát, Phạm Đình Toái (Đại Nam quốc sử diễn ca).

“Đằng Giang tự cổ huyết do hồng”

(Sông Bạch Đằng từ xưa máu vẫn còn đỏ)

Giang Văn Minh (Vế đối đáp lại vế đối láo xược của vua Minh Sùng Trinh)