Vào một ngày tháng 5 năm 1980, tại Moskva, nhân viên 33 tuổi của Tổng cục 8 - KGB Victor Sheymov cùng vợ là Olga và đứa con gái nhỏ Elena đã biến mất không dấu vết. Tại KGB, người ta cho rằng, nguyên nhân cả gia đình này sự biến mất chỉ có thể là do một tội ác hình sự dã man. Trên thực tế, gia đình Sheymov đã chạy từ Moskva sang Washington, điều đó phải 10 năm sau người ta mới biết.
Vào ngày Sheymov chạy trốn cùng vợ, kẻ được biết mọi kế hoạch của hắn, và đứa con gái Elena ra khỏi nhà ra vẻ đi đến nhà nghỉ. Tuy nhiên, thay cho chuyến đi ra ngoại ô, gia đình Sheymov lại đi vào trung tâm Moskva, tại một vườn hoa nhỏ ở đó, đôi vợ chồng đổi bộ đồ thể thao dễ thấy bằng áo khoác dài thường quen thuộc, còn đứa bé Elena thì mặc đồ bé trai. Cả gia đình phản bội này đi tàu hoả đến Uzhgorod. Chờ họ trong một cái vườn nhỏ gần ga xe lửa là một người Ba Lan nhanh nhẹn mà buôn lậu lặt vặt chỉ là vỏ bọc để hắn làm việc cho CIA. Nhờ mấy bao thuốc lá, một cuốn tạp chí khiêu dâm, vài đô la và mấy thứ linh tinh khác, lính biên phòng Liên Xô đã cho bọn chạy trốn đi qua. Không hề có vấn đề gì với lính biên phòng ở phía Tiệp Khắc. Tiếp đó là thành phố Viên ngày chủ nhật, chuyến bay đến New York, chiếc máy bay hai động cơ đến Washington...
 |
| Victor Sheymov hiện là một chuyên gia an ninh mạng, nhà văn... |
Sheymov bắt đầu tìm cách chạy trốn sang phương Tây cả một năm trời trước chuyến chạy trốn ly kỳ khỏi Moskva, gây chấn động “bởi sự ngu ngốc, phi logic và vô đạo đức” của hệ thống Xô-viết, điều mà gã đã nói trong cuốn sách xuất bản năm 1993 ở Mỹ với tiêu đề “Chiếc tháp của những bí mật”. Tưởng chừng như Sheymov không hề có chút hy vọng chạy trốn thành công. Là người được tiếp cận các bí mật của đơn vị liên lạc cơ yếu của KGB, thiếu tá Sheymov luôn nằm dưới sự theo dõi sát sao. Còn chuyện ra nước ngoài với gia đình thì đừng có nói đến. Bởi vậy, để khởi đầu, Sheymov quyết định liên hệ thẳng với người Mỹ sau khi cho họ biết hắn là ai, có giá trị gì đối với CIA. Nhưng ở Moskva, hắn không thể làm gì được, bởi vậy lần tiếp xúc đầu tiên đã diễn ra ở Varsava. Tại đó, trong một rạp chiếu phim, Victor đã lấy cớ cảm thấy khó ở và chạy vào toalet, để nhân viên của trung tâm tình báo KGB ở Ba Lan đi tháp tùng hắn không rời ngồi lại trong phòng chiếu. Sau khi chui khỏi toalet qua cửa sổ, Sheymov đi taxi đến sứ quán Mỹ. Hắn kịp thương lượng với trưởng trung tâm CIA, hẹn gặp ở Moskva, thoả thuận quy ước liên lạc và quay về rạp chiếu phim trước khi buổi chiếu kết thúc. Anh đồng nghiệp của Victor không hề nhận thấy điều gì khả nghi trong hành động của Sheymov.
Sau khi quay về Moskva, Sheymov bắt đầu làm việc ngay tắp lự. Thỉnh thoảng, hắn lại rời căn hộ của mình đi gặp các liên lạc viên trên các con đường đông người ở thủ đô Moskva. Người Mỹ ngạc nhiên với cách chọn địa điểm này nhưng họ phải nhường nhịn gã điệp viên quý giá của mình với câu nói: “Thôi thì nói cho cùng thì chính anh đang mạo hiểm với cần cổ của mình cơ mà”.
Điều kiện để Sheymov giao cho CIA những bí mật liên lạc cơ yếu mà hắn biết là phải đưa sang Mỹ và cấp quốc tịch Mỹ cho gia đình hắn. Về khoản tiền người Mỹ trả cho hoạt động gián điệp của mình, Sheymov không hề nói đến trong cuốn “Chiếc tháp của những bí mật”. Tuy vậy, ta phải hiểu rằng chỉ mỗi cái quyền tự hào được gọi mình là công dân đầy đủ của một nước dù đó là nước Mỹ giàu có cũng là không đủ cho hạnh phúc gia đình.
Còn đây là nhận xét về cựu nhân viên Sheymov của mình mà Tổng cục trưởng Tổng cục 8, KGB N.N Andreyev nêu ra trong buổi phỏng vấn báo chí 10 năm sau khi hắn chạy trốn sang phương Tây: “Trong các sách báo về Sheymov có nói hắn đã có đóng góp lớn cho tình báo vô tuyến điện tử của Mỹ, hắn được tiếp cận những bí mật quan trọng nhất của KGB và thậm chí đã tham gia soạn thảo báo cáo cho Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô. Nhưng ở đây không phải tất cả đều đúng sự thật. Cần phải phân biệt rõ thật giả. Một là không một nhân viên thường nào nắm được toàn bộ thông tin của chúng tôi. Mà Sheymov chính là một nhân viên thường, chỉ được tiếp cận một phạm vi tài liệu công vụ rất hạn chế. Một thời gian ngắn, hắn làm công tác bảo dưỡng phương tiện kỹ thuật cơ yếu, còn sau đó bị điều sang đơn vị làm nhiệm vụ xây lắp tại các cơ quan Liên Xô ở nước ngoài. Nhân đây, cũng phải nói rằng, ngay sau khi hắn biến mất, chúng tôi đã quan tâm đến vấn đề an toàn cho các vị trí mà Sheymov đã đến. Sai lầm là ở chỗ khác: chúng tôi đã không nhìn ra chân diện mục của con người này. Hắn lừa dối cả chúng tôi, cả những ông chủ mới của hắn: chẳng hạn, Sheymov không thể được huy động vào việc soạn thảo các báo cáo cho Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô đơn giản là vì việc chuẩn bị những tài liệu đó không nằm trong nhiệm vụ của cơ quan chúng tôi. Nhưng dù sao thì theo tôi, sự phản bội của V. Sheymov đã phủ bóng đen nhất định lên các nhân viên của Tổng cục 8. Mà những con người này, hãy tin tôi, họ tuy còn trẻ, nhưng trung thực và thanh liêm. Trước Sheymov, các cơ quan tình báo nước ngoài cũng đã cố mồi chài, dụ dỗ, lôi kéo các nhân viên cơ yếu của chúng tôi. Nhưng gần đây, những mưu toan đó tăng lên. Chẳng hạn, các nhân viên cơ yếu của chúng tôi ở Mỹ, trên đường từ cửa hàng trong thành phố quay về nhà, đã phát hiện ra trong túi những phong bì chứa lời mời phản bội và khoản ứng trước cho sự đồng ý là một viên kim cương”.