Vietnamdefence.com

VietnamDefence - Trong cuộc chiến tranh Chechnya lần thứ nhất, quân đội Nga chịu tổn thất rất lớn về tăng-thiết giáp vì chiến thuật sáng tạo của đối phương, vì những sai lầm của chính họ và cả vì những nhược điểm của xe tăng-thiết giáp Nga.

Xe tăng Nga bị diệt

Tháng 12.1994, quân đội Nga tiến vào cộng hoà Chechnya và mưu toan chiếm Grozny, thủ đô Chechnya, trong hành tiến. Sau thất bại của đợt tiến công đầu tiên, quân đội Nga đã phải mất 2 tháng để đánh chiếm từng ngôi nhà một. Những người lính nghĩa vụ Nga mất tinh thần đã chịu tổn thất lớn bởi lực lượng vũ trang ly khai Chechnya, còn chiến tranh thì tiếp diễn đến tận hôm nay.

Trong tháng xung đột vũ trang đầu tiên, quân đội Nga đã loại bỏ 225 đơn vị tăng thiết giáp với tư cách tổn thất chiến đấu không thể phục hồi. Con số đó chiếm 10,23% lực lượng tăng-thiết giáp tham gia vào chiến dịch. Một số xe trong số đó được đưa về trường thử ở Kubinka để nghiên cứu.

Trung tướng A. Galkin, Cục trưởng Tăng-thiết giáp, ngày 20.2.1995 đã tổ chức hội nghị về kết quả nghiên cứu với sự tham dự của Bộ trưởng Quốc phòng Nga. Kết quả của hội nghị là việc Bộ Quốc phòng Nga ngừng mua tiếp xe tăng lắp động cơ turbine khí.

Chiến thuật đánh tăng-giáp của quân Chechnya

Các tay súng Chechnya được trang bị vũ khí do Liên Xô và Nga sản xuất, đa số các tay súng từng phục vụ trong quân đội Liên Xô. Toán chiến đấu của Chechnya gồm 15-20 người, chia thành các tổ hoả lực 3-4 người. Mỗi tổ gồm 1 xạ thủ súng rocket chống tăng (trang bị súng RPG-7 [B41] hoặc RPG-18), 1 xạ thủ súng máy và 1 xạ thủ bắn tỉa. Các tay súng còn lại của tổ làm nhiệm vụ vận chuyển đạn (giúp cho các xạ thủ súng rocket chống tăng và xạ thủ súng máy).

Các toán chiến đấu triển khai các tổ hoả lực của mình vào các đội săn tăng. Xạ thủ bắn tỉa và xạ thủ súng máy chia cắt bộ binh, còn xạ thủ rocket chống tăng tiêu diệt xe tăng-thiết giáp. Các đội được bố trí ở tầng 1, tầng 3, tầng 3 của các toà nhà và trong các tầng hầm.

Thông thường, 1 xe tăng bị 5-6 đội tấn công đồng thời. Xe tăng bị bắn vào nóc, vào 2 bên sườn hoặc phía sau xe. Nóc xe bị ném các chai xăng hoặc napalm. Các "thợ săn tăng" Chechnya thường tìm cách lừa các đoàn xe vào các các bẫy trên đuờng phố bằng cách tiêu diệt các xe đi đầu và đi cuối đoàn xe, sau đó lần lượt tiêu diệt cả đoàn xe.

Góc bắn thẳng đứng của pháo tăng Nga không cho phép xe tăng tác chiến chống "các thợ săn tăng" khi họ triển khai trong tầng hầm hoặc tầng 2-3, còn cuộc tấn công đồng thời của 5-6 đội làm cho các súng máy trên tăng trở nên vô dụng. Để đối phó với "các thợ săn tăng", quân Nga phối thuộc thêm các pháo phòng không tự hành ZSU-23-4 và pháo phòng không 2S6 lắp trên xe tải vào biên chế các đoàn xe tăng-thiết giáp.

Những tổn thất đầu tiên của binh khí kỹ thuật Nga là do chiến thuật không phù hợp, chủ quan coi thường kẻ địch và sẵn sàng chiến đấu kém. Quân Nga tiến vào Grozny mà không bao vây thành phố và không cắt được các nguồn tiếp viện vào thành phố. Họ dự định đánh chiếm thành phố trong hành tiến, thậm chí không phải đổ bộ binh xuống chạy bộ. Do thiếu quân, các đoàn xe gồm các đơn vị hỗn hợp và đa số các xe bọc thép chở quân vận động với rất ít lính bộ binh đi cùng yểm trợ hoặc không có. Các đoàn xe đầu tiên này đã bị tiêu diệt hoàn toàn.

Sau khi tái tổ chức, quân số bộ binh được tăng thêm và bắt đầu giải phóng có hệ thống từng ngôi nhà, từng khu phố. Tổn thất xe tăng-thiết giáp đã giảm đáng kể nhờ thay đổi chiến thuật. Bộ binh Nga tiến ngang với xe tăng-thiết giáp để yểm trợ và bảo vệ nó. Một số xe đã được lắp lưới thép cách thân xe 25-30 cm để chống đạn lõm của rocket chống tăng, chai cháy và bó bộc phá. Để tiêu diệt "các thợ săn tăng", quân Nga tổ chức các cuộc phục kích trên các tuyến đường tiếp cận của họ.

Điểm yếu của xe tăng-thiết giáp Nga

Phần chủ yếu xe tăng-thiết giáp bị tiêu diệt bởi vũ khí chống tăng phóng từ vai và đạn rocket chống tăng. Mỗi xe tăng-thiết giáp bị diệt phải hứng trung bình 3-6 quả đạn sát thương. Mục tiêu ưa thích của các xạ thủ rocket chống tăng Chechnya là thùng dầu và động cơ.

Xe chiến đấu đổ bộ đường không BMD-1 dùng để chuyên chở bộ đội đổ bộ đường không. Vì vậy, nó có vỏ giáp yếu. BMD-1 dễ bị tiêu diệt khi bị bắn vào đầu xe, sườn xe, từ phía sau và từ bên trên. Phần trước tháp có vỏ giáp tăng cường nên ít sơ hở hơn, còn phần sau thì lại sơ hở.
 

Những điểm yếu của xe BMD-1

Vỏ giáp của xe chiến đấu bộ binh BMP-2 có vững chắc hơn. Tuy nhiên, vỏ giáp nóc xe yếu, còn các thùng dầu nằm ngay ở các cửa hậu, lái xe cũng sơ hở.

Những điểm yếu của xe BMP-2

Xe bọc thép chở quân bánh lốp BTR-70 cũng sơ hở ở những vị trí giống như xe BMD và BMP.

Những điểm yếu của xe BTR-70

Trong tháng giao tranh đầu tiên ở Chechnya, 62 xe tăng Nga đã bị tiêu diệt. Hơn 98% (tức là 61 xe tăng) đã bị tiêu diệt khi bị bắn vào các khu vực không được giáp phản ứng nổ bảo vệ. Tại Chechnya, Nga đã sử dụng các xe tăng Т-72 và Т-80. Chúng không sơ hở khi bị bắn chính diện bởi vì đầu xe được bọc giáp tốt và bảo vệ bằng giáp phản ứng nổ. 
 

Những điểm yếu của xe tăng T-72 (trên) và T-80 (dưới)

Xe tăng bị tiêu diệt bởi các quả đạn bắn vào sườn xe, phía sau và nóc xe, cửa nắp của lái xe. Ở giai đoạn đầu xung đột, đa số các xe tăng tham gia chiến đấu không có giáp phản ứng nổ. Chúng đặc biệt dễ bị tấn công tiêu diệt, kể cả khi bị bắn chính diện.

Kết luận

Các tay súng Chechnya đã sáng tạo ra những thủ đoạn hiệu quả tiêu diệt xe tăng-thiết giáp Nga trên đường phố một thành phố lớn. Nhiều trong số các thủ đoạn này có thể được quân đội các nước khác áp dụng để tác chiến chống xe tăng-thiết giáp do Nga sản xuất trong các trận đánh đô thị. Đó là các thủ đoạn:

1. Các đội săn tăng phải được biên chế 1 xạ thủ súng máy và 1 xạ thủ bắn tỉa để bảo vệ xạ thủ súng rocket chống tăng chống bộ binh.
2. Các vị trí phục kích diệt tăng phải được chọn tại các vùng của thành phố hạn chế sự di chuyển của xe tăng-thiết giáp như theo các kênh hẹp.
3. Vị trí phục kích phải bảo đảm cắt đứt đường rút và khoá chặt các xe tăng-thiết giáp tại khu vực tiêu diệt.
4. Cần sử dụng mấy đội, bố trí các đội đó ở các mức độ cao khác nhau - trong tầng hầm, trên các tầng 1-3 của các toà nhà. Việc sử dụng RPG-7 và RPG-18 gặp khó khăn là do luồng phụt phản lực của súng, chớp lửa của phát bắn và tốc độ bắn thấp. Để tiêu diệt chắc chắn xe tăng-thiết giáp, các đội khác nhau phải đồng thời phóng 5-6 quả đạn. Rõ ràng là vũ khí chống tăng của các trận đánh đô thị tương lai phải loại có nhiều đạn, các dấu hiệu gây bộc lộ, lực giật hậu và trọng lượng ở mức tối thiểu, khả năng bắn từ không gian kín.
5. Cần bắn xe tăng-thiết giáp từ trên cao, từ 2 bên sườn và từ phía sau. Các phát bắn vào phần giáp đầu xe là không hiệu quả và chỉ làm lộ xạ thủ súng rocket chống tăng.
6. Trước hết phải tiêu diệt các pháo phòng không tự hành phối thuộc đi cùng xe tăng-thiết giáp.

• Nguồn: Russian-Manufactured Armored Vehicle Vulnerability in Urban Combat: The Chechnya Experience / Lester W. Grau, Foreign Military Studies Office, Fort Leavenworth, KS. // Red Thrust Star, January 1997.