 |
| Phòng chỉ huy và phối hợp của Trung tâm Điều phối quốc phòng Liên bang Nga (Tass) |
Trung tâm Điều hành quốc phòng Nga vào giữa năm 2016 sẽ nhận được hệ thống mới giám sát và phân tích tình hình chính trị và kinh tế-xã hội trên thế giới. Hệ thống sẽ làm việc với các nguồn tin công khai trên mấy thứ tiếng và sẽ có thể dự báo và thậm chí đề xuất các giải pháp, đại diện của hãng phát triển hệ thống là Tổng công ty Chế tạo dụng cụ thống nhất (OPK nằm trong thành phần tập đoàn Rostekh).
“Các hệ thống phần mềm-phần cứng có khả năng thu thập, xử lý thông tin từ các loại nguồn tin công khai, phân tích các xu hướng hình thành, dự báo diễn biến tình hình và thậm chí đề xuất các phương án giải quyết vấn đề có thể”, vị đại diện OPK nói.
Ở các giai đoạn đầu, hệ thống sẽ làm việc với 5-6 ngôn ngữ, sau này số lượng ngôn ngữ sẽ tăng tùy theo yêu cầu của khách hàng.
Hệ thống do hãng “Các hệ thống điều khiển” nghiên cứu chế tạo. Hiện đang hoàn tất việc sản xuất mẫu thử nghiệm và chuẩn bị cho thử nghiệm ban đầu.
Trung tâm Điều hành quốc phòng Nga chính thức đi vào trực chiến từ ngày 1/12/2014 và dự kiến sẽ hoạt động hết công suất vào năm 2015. Tập trung về đây là các luồng thông tin cho phép bảo đảm chỉ huy, điều phối thời gian thực toàn bộ tổ chức quân sự của Nhà nước Nga và phản ứng với các tình huống khủng hoảng trong nước và thế giới. Trước đó, có tin Trung tâm có thể theo dõi tất cả báo chí trên thế giới và đồng thời có thể phân tích dữ liệu, kể cả từ các mạng xã hội.
Tờ Gazeta ngày 28/1/2015, cũng có bài “Mạng xã hội trong vòng giám sát của Shoigu” cho hay, Bộ Quốc phòng Nga đang xây dựng hệ thống giám sát báo chí và blog.
Theo đó, Bộ Quốc phòng Nga đã đặt hàng hệ thống giám sát và phân tích tình hình chính tri-quân sự, kinh tế-xã hội trên thế giới, làm việc với các nguồn tin công khai trên mấy thứ tiếng, dự báo diến biến tình hình trên cơ sở đó và đề xuất với lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nga các phương án hành động.
Hệ thống này sẽ đi vào hoạt động và hoàn thành thử nghiệm trong năm 2016. Các chuyên gia lưu ý đến các tham vọng mở rộng lĩnh vực hoạt động của quân đội Nga của Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu.
Hôm 28/1/2015, hãng OPK đã tiết lộ việc nghiên cứu chế tạo tổ hợp phần mềm/phần cứng phân tích tình hình chính trị-quân sự (PAK VPO) và phân tích tình hình chính trị-xã hội và kinh tế-xã hội trong nước (PAK OPS).
“Chúng tôi đã phát triển các thuật toán riêng để tự động thu thập thông tin, xử lý và phân loại chúng, cũng như các mô hình đánh giá thẩm định và các phương án diễn biến có thể. Hệ thống cho phép thu thập thông tin, tổng hợp và xử lý yêu cầu tìm kiếm logic và ngữ nghĩa. Nó làm việc liên tục ở thời gian hiện tại để xử lý các nguồn tin công khai và bằng cách đó, bất cứ lúc nào cũng cung cấp được những tin tức mới nhất theo yêu cầu dù đó là tình hình ở các tỉnh vùng Viễn Đông của Nga hay bất cứ nước nào trên thế giới”, Tổng giám đốc công ty “Các hệ thống điều khieenrn” Andrei Riznyk cho biết và nhấn mạnh rằng, nhờ các máy tính này mà giải quyết được hàng loạt nhiệm vụ cực kỳ quan trọng là “cung cấp cho các quan chức Bộ Quốc phòng Nga thông tin về các sự kiện quan trọng nhất trong nước và nước ngoài, mô hình hóa các kịch bản diễn biến tình hình, chuẩn bị các đề xuất đối với cấp lãnh đạo ở chế độ tự động”.
 |
|
“Hệ thống của chúng tôi có khả năng lựa chọn trong luồng thông tin báo chí thế giới những tin bài liên quan đến yêu cầu đưa ra, dịch văn bản nước ngoài, phân tích nó và đưa dữ liệu vào thống kê và tài liệu kết quả. Cũng có hệ thống tự động dịch chất lượng tiếng nói thành văn bản. Để giải quyết các nhiệm vụ này, chúng tôi đã sử dụng các chương trình có sẵn và cải tiến cho phù hợp với các nhiệm vụ của chúng tôi”, ông Riznyk nói.
Theo ông, hệ thống PAK sẽ không chỉ phân tích văn bản in và truyền hình số, mà cả tin phát thanh, làm việc với các tài liệu trực tuyến. Ngoài ra, hệ thống có thể nhận dạng các hình ảnh và có khả năng nhận diện người và vật thể. Các hệ thống cũng thu thập các dòng chữ chạy và xử lý các kịch bản vô tuyến.
“Bởi lẽ nhiệm vụ chính của hệ thống là lên bức tranh của ngày hiện thời, nên trong lựa chọn các nguồn tin, đặt trọng tâm vào thông tin nhanh: báo chí và site tin tức, mạng xã hội, blog. Trên các mạng xã hội, hệ thống phân tích tần số tin tức nói về chủ đề, sự đánh giá của chúng”, ông Riznyk nói.
Hệ thống sẽ được triển khai tại Trung tâm Điều hành quốc phòng Nga vốn được khai trương vào tháng 12/2014.
Một số chuyên gia cho rằng, sẽ không thể giải quyết được hết các nhiệm vụ được nêu ra.
Chủ tịch Viện Các vấn đề địa-chính trị Konstantin Sivkov cho rằng, các chuyên gia lập trình Nga có khả năng xây dựng một hệ thống trình độ như thế, nhưng phần cứng sẽ hoàn toàn của nước ngoài.
“Phần mềm toán học chuyên dụng làm nhiệm vụ thu thập và phân tích thông tin sẽ là của Nga. Và nó sẽ hiệu quả, tôi không hề nghi ngờ. Nhưng phần máy móc sẽ dùng linh kiện nước ngoài vì chúng ta không sản xuất các thiết bị đó. Ngoài ra, cần tính đến việc nguồn dữ liệu chính sẽ là Internet mà Internet lại xây dựng trên phần mềm của Mỹ và máy móc của Mỹ”, ông Sivkov nói
Ông tin rằng, những dữ liệu do hệ thống tự động thu thập được sẽ không được chuyển thẳng tới ban lãnh đạo Bộ Quốc phòng vì có thể chứa thông tin giả, làm biến dạng bức tranh thế giới.
“Từ các nguồn công khai, có thể thu thập nhiều thông tin. Nhưng cần hiểu rằng, trong các nguồn công khai có đăng các tài liệu định hướng nhằm hình thành có chủ ý các hình dung nào đó. Cần sự phân tích ở cấp đó “Bằng điều đó, người ta muốn nói cái gì”, điều mà không hệ thống nào có thể làm được”, ông Sivkov lý giải.
Ngoài ra, hệ thống tất yếu sẽ phải tính đến những thông tin từ mạng vốn mang sẵn tính chất giả tạo, nhưng từ góc độ phần mềm lại không khác với thông tin thật.
“Tin giả sẽ làm biến dạng bức tranh thông tin. Ngoài ra, đối phương khi biết có sự tồn tại của hệ thống đó sẽ có thể tiến hành các chiến dịch nhằm hình thành hiệu ứng thông tin cần thiết, mà điều đó là nguy hiểm”.
Ông Sivkov cho rằng, để tránh điều đó, người nhận thông tin từ hệ thống không phải là các sĩ quan của Trung tâm Điều hành quốc phòng Nga mà là các chuyên gia phân tích của Tổng cục Tình báo Bộ Tổng tham mưu quân đội Nga GRU.
Tổng biên tập của site Agentura.ru, chuyên gia về lĩnh vực an ninh Andrei Soldatov cũng nhất trí với ý kiến cho rằng, giới quân sự Nga sẽ khó nhận được bức tranh khách quan của thế giới bằng các công cụ như thế. Bộ Quốc phòng Nga không có kinh nghiệm cần thiết trong hoạt động này vì ban đầu công tác an toàn thông tin do Cục Liên lạc và thông tin chính phủ liên bang FAPSI đảm nhiệm, sau đó thẩm quyền này vào năm 2003 được phân chia giữa Cơ quan An ninh liên bang FSB, Cục Tình báo đối ngoại SVR và Cơ quan Bảo vệ liên bang FSO.
Ông Soldatov cũng nói rằng, sau “Mùa xuân Arab” gần như tất cả các cơ quan chính quyền và tình báo thế giới đều giám sát mạng xã hội. “Tất cả, thậm chí đến tòa thị chính Moskva, đều sử dụng hệ thống giám sát mạng xã hội và các nguồn tin công khai”, ông Soldatov nói.
Ông Soldatov lo ngại rằng, người ở Bộ Quốc phòng Nga kém cỏi trong lĩnh vực thông tin và dự báo rằng, Bộ Quốc phòng Nga sẽ theo dõi tất, mọi ý kiến chỉ trích chính quyền trên mạng xã hội sẽ bị coi như “các hành động quân sự”: “Quân đội có thể phóng đại khủng hoảng. Đến gặp Tổng thống và nói rằng, đang diễn ra cuộc xâm lược chống lại chúng ta nên chúng ta cần phải đáp trả nó. Tổng tham mưu trưởng Gerashimov trên tuần san VPK đã đăng bài báo, trong đó ông nói đến các loại hình xâm lược mới như xâm lược thông tin”.
Còn người đứng đầu Nhóm chuyên gia chính trị Konstantin Kalachev thì cho rằng, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu đang tìm cách chiếm lĩnh những khu vực vượt ra ngoài các nhiệm vụ trực tiếp của Bộ Quốc phòng.
“Bộ Quốc phòng Nga đang chuẩn bị cho các cuộc chiến tranh kiểu mới. Các cuộc xung đột khu vực, trong đó có xung đột ở Donbass, quả thực làm cho những thông tin đó trở nên bức thiết và quan trọng. Nhưng thực tế là Bộ Quốc phòng dự định trên lĩnh vực này cạnh tranh cả với FSB, cả với SVR. Ông Shoigu đang biến Bộ Quốc phòng Nga thành siêu bộ. Như ông đã từng làm với Bộ Tình trạng khẩn cấp. Tất cả các công cụ này sẽ nâng cao hơn nữa tầm quan trọng và khả năng của cả Bộ Quốc phòng và Bộ trưởng. Dĩ nhiên là điều đó sẽ tăng sức mạnh mọi mặt cho ông, kể cả trong cuộc đấu quyền lực giả định. Con người có tham vọng càng lớn thì Bộ Quốc phòng càng to”, vị chuyên gia này kết luận.
Cuối cùng, Phó Giám đốc Trung tâm Phân tích Yuri Levada, ông Aleksei Grazhdankin cho rằng, Bộ Quốc phòng có thể sử dụng hệ thống giám sát báo chí và blog để nghiên cứu sự gia tăng bất mãn trong dân chúng.
“Nếu có nhiệm vụ nghiên cứu dân chúng trong nước, thì cái này không hiệu quả do tính không đại diện của mẫu lựa chọn, còn nếu đặt ra nhiệm vụ nghiên cứu sự gia tăng thái độ bất mãn, hoạt động chống đối, thì đây là công cụ rất hiệu quả. Bởi lẽ, qua mạng xã hội, có thể đánh giá thái độ của bộ phận tích cực hoạt động nhất trong dân chúng, và điều đó là đủ để đưa ra các kết luận quan trọng về sự chuyển dịch trong nhận thức xã hội”.