VietnamDefence -
…Theo tin tức chưa được xác nhận, trong vòng chỉ vài tuần trước khi NATO bắt đầu oanh kích Nam Tư (24.3), Nga đã cung cấp cho Nam Tư 6-10 hệ thống TLPK tầm xa S-300PM (NATO gọi là SA-10B Grumble) để trang bị cho các đơn vị của phòng không (PK) Nam Tư.
Ngày 4.4.1999, Jane's đã đăng tài liệu: “Kosovo: S-300 ‘ở Serbia’” (Kosovo: Russian S-300 SAMs ‘in Serbia’). …Theo tin tức chưa được xác nhận, trong vòng chỉ vài tuần trước khi NATO bắt đầu oanh kích Nam Tư (24.3), Nga đã cung cấp cho Nam Tư 6-10 hệ thống TLPK tầm xa S-300PM (NATO gọi là SA-10B Grumble) để trang bị cho các đơn vị của phòng không (PK) Nam Tư.
Một số nguồn tin không liên quan lẫn nhau khẳng định, các hệ thống này không được cung cấp đủ bộ: thiếu radar bám và chỉ thị mục tiêu 36D6 (NATO gọi là Clam Shell). Các nguồn tin nói rằng, việc chuyển giao vũ khí bị phá vỡ do không kích đã bắt đầu nên không thể đưa các radar đến Serbia.
Đại sứ quán Nga ở London kiên quyết bác bỏ những thông tin này: “Chính phủ Nga bác bỏ việc có những vi phạm chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là đối với CHLB Nam Tư. Những cáo buộc về việc cung cấp vũ khí trái phép không hề có cơ sở nào”.
Tuy nhiên, một nguồn tin quân sự Serbia khác phỏng đoán rằng, các TLPK đã được cung cấp cho Belgrade nhưng không có các xe bệ phóng. Theo tuyên bố này, lô đầu các bộ phận của hệ thống TLPK S-300 được giấu trong các toa xe lửa cùng với sắt vụn đã vượt qua đường biên giới trên bộ của Serbia. Có thể, trong các toa này đã cất giấu đến 20 tên lửa.
Các xe vận tải MAZ-7910 chở các bộ phận của hệ thống TLPK S-300 là các bệ phóng và radar là rất khó vận chuyển bí mật. NATO đã bắt đầu một chiến dịch để bằng mọi cách phát hiện các hoạt động bí mật cung cấp các hệ thống TLPK.
Các nguồn tin cho rằng, các kỹ sư Nam Tư đang hoàn thiện các radar PK hiện có để các hệ thống S-300 ít nhất cũng có khả năng hoạt động một phần. Dường như, radar thuộc các thế hệ cũ không thể thích ứng hiệu quả với thế hệ mới nhất của hệ thống TLPK này là S-300PMU2 (SA-10D), nhưng các kỹ sư khẳng định rằng, có thể nâng cấp chúng đạt tiêu chuẩn các radar P-15М (Squat Eye) và PRV-11 (Side Net) hiện có để sử dụng trong hệ thống S-300 kiểu cơ sở.
Mặc dù hãng xuất khẩu vũ khí Nga Rosvooruzhenie (nay là Rosoboronoexport) phủ nhận việc cung cấp vũ khí này, các nguồn tin cho rằng, Nga đã đồng ý cung cấp một số lượng nào đó tên lửa S-300PM. Các nguồn tin cũng cho rằng, các tên lửa này được giấu trong một đoàn xe nhân đạo của Nga, có thể là trong các xe chở xăng. Đoàn xe gồm 73 chiếc đã dừng lại trên biên giới Hungary với lý do tuân thủ lệnh cấm vận đối với Nam Tư. Nhưng người ta cho rằng, cuối cùng thì đoàn xe cũng đã đi qua biên giới và khẳng định, trong đó có 4 tên lửa S-300 kiểu cơ sở.
Thông tin này cũng bị phía Nga bác bỏ. “Các bộ phận của hệ thống TLPK S-300 có kích thước lớn vì vậy không thể vận chuyển chúng bằng đường không, đường thủy hay đường ô tô mà không bị các cơ quan tình báo NATO phát hiện”, hãng Rosvooruzhenie nhấn mạnh.
Hệ thống S-300PM, theo như khẳng định, đã được triển khai tại đồng bằng Banat ở Vojvodina cách thị trấn công nghiệp Pancevo của thủ đô Belgrade 10 km về phía Đông. Pancevo là nơi có nhà máy lọc dầu lớn, nhiều xí nghiệp hóa chất và công nghiệp. Các vụ bắn thử hệ thống TLPK này đã được lên kế hoạch vào ngày 30.5 dưới sự chỉ huy của tướng không quân Ljubisa Velickovic. 2 radar P-15М đã được lắp song song với nhau để đồng thời bám 2 máy bay ném bom của NATO.
Lực lượng PK Serbia cuối cùng cũng không phóng được S-300. Người ta cho rằng, radar đã bị các máy bay tiêm kích-bom F-16 tấn công nhà máy lọc dầu phát hiện và tiêu diệt. Hỏa lực tên lửa chính xác cao của NATO đã giết chết tướng Velickovic và nhiều sĩ quan.
Sau thất bại này, người Serbia cho rằng, sẽ không bao giờ có thể đưa S-300 vào sẵn sàng chiến đấu được và có thể đã giấu những tên lửa còn lại trong các đường hầm ngầm ở thị trấn Rakovica, phía Nam Belgrade.