Các đơn vị trinh sát cấp quân khu của Lục quân Nga bắt đầu tiếp nhận các thiết bị điện tử dùng để kiểm soát lãnh thổ của đối phương.
Theo một nguồn tin ở Bộ Quốc phòng Nga, các thiết bị này nằm trong Hệ thống trinh sát, liên lạc và chỉ huy (KRUS) mà Nga đang trang bị cho lực lượng trinh sát bộ đội.
Bề ngoài “những hòn đá gián điệp này” giống như cuốn sách dày và ở trạng thái ngụy trang có thể kiểm soát tình hình trong hậu phương địch trong nhiều tháng, còn khi quân nhà tấn công, chúng sẽ làm nhiều vụ hướng dẫn hỏa lực pháo và tên lửa.
Tháng 1/2006, câu chuyện với “những viên cuội gián điệp” mà các nhân viên tình báo Anh rải ở Moskva đã gây ra nhiều ồn ào. Thực ra, theo Cơ quan An ninh Liên bang Nga FSB, chúng được sử dụng không phải để thu thập mà là để nhận và truyền thông tin.
Các thiết bị trinh sát của Nga giống hơn với các hệ thống trinh sát Eye Ball của Israel và Rembass của Mỹ.
“Đó là các bộ phận được hiện đại hóa của cái gọi là thiết bị trinh sát-truyền tín hiệu dùng để tự động trinh sát lãnh thổ đối phương. Chúng được các trinh sát viên cài đặt trong thời gian chiến dịch, còn các biến thể mới có thể rải vào lãnh thổ đối phương từ trên không hoặc bằng các loại đạn pháo đặc biệt”, nguồn tin cho biết.
Nguồn tin cũng cho biết thêm là, các thiết bị mới mà tên gọi và tính năng của không được tiết lộ, là sự phát triển của các hệ thống trinh sát tự động 1K124 Tabun và 1K18 Realiya-U của Liên Xô.
Các thiết bị này được trang bị các camera video, micro, sensor dò kim loại và sensor địa chấn. Chúng có khả năng tự động ghi nhận sự di chuyển của con người, ô tô và xe thiết giáp, nhận dạng các đối tượng nhờ các thuật toán đặc biệt. Các sensor địa chấn giúp thông qua dao động của nền đất phát hiện sự tiếp cận của đoàn xe thiết giáp.
Các thông tin thu được được truyền qua kênh liên lạc vệ tinh và sóng cực ngắn thông qua thiết bị tiếp phát đặc biệt. Dữ liệu được truyền bằng các xung ngắn hầu như không thể chặn thu. Các thiết bị được trang bị hệ thống định vị toàn cầu GLONASS/GPS. Bởi vậy, khi quân nhà tấn công, thông qua chúng có thể hướng dẫn cho hỏa lực pháo binh, tên lửa và không quân.
Acquy đi kèm bảo đảm thiết bị có thể làm việc liên tục trong mấy tháng. Khi cạn nguồn hoặc khi bị đối phương phát hiện, “viên cuội gián điệp” tự hủy.
Giám đốc Trung tâm Dự báo quân sự Anatoly Tsyganok cho rằng, các thiết bị trinh sát tự động sẽ giúp làm cho công việc của trinh sát bộ đội dễ dàng hơn rất nhiều, nhưng không thể hoàn toàn thay thế được họ.
“Thiết bị dù hoàn thiện đến đây cũng không thể đánh giá tình hình và đưa ra quyết định. Trinh sát đang sử dụng nhiều loại phương tiện kỹ thuật. Nhưng tất cả chỉ là phụ trợ. Không loại máy móc nào có thể thay thế được con người”, ông Tsyganok bình luận việc Bộ Quốc phòng Nga mua thiết bị do thám cho trinh sát bộ đội.
Tuy nhiên, nhờ các hệ thống mới, việc tiến hành trinh sát sẽ đơn giản hơn đáng kể.
“Bản thân tôi từng phục vụ trong bộ đội trinh sát 8 năm, từng là tiểu đoàn trưởng trinh sát. Nên tôi còn nhớ rõ là phải trinh sát trong 3 giờ một khu vực rộng 5 x 5 km là như thế nào. Đó là việc rất phức tạp. Nhưng với các thiết bị đó thì sẽ dễ dàng hơn nhiều”, ông Tsyganok nói.
Chuyên gia này cũng nhấn mạnh rằng, ngoài việc mua sắm các trang bị mới, Bộ Quốc phòng cần tập trung vào việc đào tạo cán bộ cho các đơn vị trinh sát mà đáng tiếc vẫn chủ yếu là các binh sĩ nghĩa vụ.
Quân đội Mỹ từ lâu đã có nhiều kinh nghiệm sử dụng “các sensor mặt đất” (quen gọi là phao vô tuyến hay "cây nhiệt đới"). Từ năm 1966, các sensor âm thanh đã được thả xuống đường mòn Hồ Chí Minh.
Mỹ dự định, sau khi rút quân khỏi Afghanistan, sẽ cài lại ở đó nhiều thiết bị gián điệp ngụy trang gọi là sensor mặt đất tự động UGS (unattended ground
sensor) để kiểm soát tình hình tại nước này. Trong điều kiện thuận lợi, một số loại UGS có thể hoạt động tự hoạt trong 20
năm.