Việc xây dựng các căn cứ đảo nhân tạo lớn của Trung Quốc dường như tiến triển nhanh chóng và có khả năng làm biến chuyển cán cân sức mạnh quân sự ở Biển Đông. Trong một lá thư không mật, Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ James Clapper đánh giá rằng, cụm căn cứ đảo sẽ mang lại cho Trung Quốc khả năng “triển khai một loạt khả năng tấn công và phòng thủ quân sự”, cũng như “năng lực đáng kể để nhanh chóng tung sức mạnh tấn công quân sự đáng kể đến khu vực”. Ông Claper cũng nói rằng, các cơ sở này có khả năng sẽ “hoàn thành vào cuối năm 2016 hoặc đầu năm 2017”.

ATACMS

Để duy trì khả năng can thiệp để bảo vệ lợi ích quốc gia của Mỹ ở Biển Đông ở mức rủi ro và chi phí hợp lý, Mỹ cần nhanh chóng xây dựng các kế hoạch và các công cụ đổi mới để đối phó với các căn cứ đảo này với mốc thời gian tính bằng tháng thay vì bằng năm.

May mắn thay, lịch sử quân sự đã chỉ ra rằng, sự đổi mới quân sự hiệu quả nhất thường diễn ra với chính loại kẻ thù và thách thức tác chiến cụ thể này trong suy nghĩ. Như các học giả MacGregor Knox và Williamson Murray chứng minh trong cuốn “Sự năng động của cuộc cách mạng quân sự, 1300-2050” (The Dynamics of Military Revolution, 1300-2050), các cụm sáng kiến lớn đã được phát triển trong thời gian giữa hai cuộc chiến - chiến tranh hiệp đồng binh chủng trên bộ, tác chiến tàu sân bay và tác chiến đổ bộ - đã được truyền cảm hứng bởi sự tồn tại của những kẻ thù cụ thể.

Tương tự như vậy, các chiến lược cạnh tranh (offset strategy) thứ hai và thứ ba thời chiến tranh lạnh được hoạch định nhằm khai thác lợi thế của Mỹ về các loại vũ khí hạt nhân và tiến công chính xác, tương ứng, là nhằm chống lại thách thức cụ thể của quân đội Liên Xô tại chiến trường châu Âu. Khi Lục quân và Thủy quân lục chiến Mỹ tiến lên với khái niệm chiến đấu đa môi trường mới của họ, sự phát triển nhanh chóng của các căn cứ đảo nhân tạo của Trung Quốc hiện lên như một vấn đề của thế giới hiện thực đang hiện ra lờ mờ đòi hỏi phải có một giải pháp quân sự cụ thể, và là phải sớm có.

Đó có thể là các tên lửa diện đối diện hiện có hay sẽ có trong kho vũ khí của Lục quân và Thủy quân lục chiến Mỹ: Hệ thống tên lửa chiến thuật ATACMS (Army Tactical Missile System) hiện có trong trang bị của Lục quân Mỹ và tên lửa tầm xa chính xác LRPF (Long Range Precision Fires) đang được phát triển và dự định triển khai vào năm 2027.

LRPF

Trong khi Trung Quốc trong một hay hai thập kỷ qua đã triển khai một số lượng lớn tên lửa đường đạn và hành trình tấn công chính xác tầm xa diện đối diện, Mỹ đã chậm hơn để làm như vậy, một phần bị trói tay bởi Hiệp ước thủ tiêu tên lửa tầm trung ( INF) và cả do sự băn khoăn về việc sử dụng tên lửa đường đạn thông thường - những lo ngại mà giới lãnh đạo Trung Quốc rõ ràng là không chia xẻ. Kết quả là các khái niệm tung sức mạnh hàng hải và tấn công chính xác quy mô lớn của Mỹ đã chủ yếu tập trung vào các phương tiện tấn công truyền thống (và tương đối đắt tiền) như máy bay tiêm kích, máy bay ném bom tầm xa và tàu sân bay. Khoảng cách gần của các hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc tới lãnh thổ đồng minh, cùng tầm với dự kiến xa hơn của tên lửa LRPF có thể mang lại một cơ hội cho một cách tiếp cận khác.

Một số tính toán tuần tự. Một là, dựa trên các số liệu xuất khẩu gần đây, mỗi tên lửa ATACMS có lẽ có giá khoảng 1,1 triệu USD/quả; các bệ phóng cơ động liên quan có giá khoảng 3,5 triệu USD/xe. Trong khi những tên lửa này sẽ không thích hợp cho các ứng dụng tấn công thâm nhập tầm xa hoặc kiểm soát biển, thì đối với nhóm vấn đề cụ thể kiểu “đá sập cửa” các căn cứ đảo nhân tạo của Trung Quốc, dường như đây là một giải pháp tương đối rẻ tiền. Điều này đặc biệt đúng khi so sánh với việc mạo hiểm các phương tiện tấn công đắt tiền hơn nhiều như các tiêm kích tiến công liên quân JSF (F-35) giá 100 triệu USD gì đó hay các tàu chiến giá hơn 1 tỷ USD, qua đó giúp cho các phương tiện đó rảnh tay cho các cuộc tấn công sâu hơn hoặc các chiến dịch ưu tiên cao khác.

LRPF

Một yếu tố khác, Hiệp ước INF mà Hoa Kỳ vẫn tuân thủ ít nhất là hiện giờ, cấm Mỹ sở hữu các tên lửa hành trình hoặc đường đạn phóng từ mặt đất có tầm 500-5.500 km, nhưng Trung Quốc lại không phải là một bên ký Hiệp ước này. Tương tự như vậy, Chế độ kiểm soát phổ biến công nghệ điều các tên lửa (MTCR), một chế độ tự nguyện mà Hoa Kỳ cũng ký kết, cũng cấm Mỹ xuất khẩu tên lửa và công nghệ liên quan có khả năng mang tải trọng đi xa hơn 300 km. Kết quả là tầm bắn tối đa được công bố của biến thể được triển khai hiện tại (và xuất khẩu) của ATACMS là 300 km, và tầm bắn tối đa của tên lửa thế hệ mới LRPF là 500 km, một lần nữa chính là giới hạn tầm bắn của Hiệp ước INF. May mắn cho Mỹ và đồng minh là Trung Quốc đã xây dựng cả ba căn cứ đảo nhân tạo lớn nhất ở trong vòng 500 km cách bờ biển Philippines. Đá Vành khăn (Mischief Reef), hòn đảo nhân tạo lớn nhất được xây dựng cho đến nay và bãi cạn Scarborough (Scarborough Shoal) bị Trung Quốc chiếm từ tay Philippines vào năm 2012, cả hai đều nằm trong vòng 300 km (xem hình vẽ).

Đường kẻ màu vàng là giới hạn tầm bắn 300 km của tên lửa diện đối diện của Mỹ theo quy định của MTCR và Đường kẻ màu xanh da trời là giới hạn tầm bắn 500 km của tên lửa diện đối diện của Mỹ theo quy định của INF tính từ các đảo chính của Philippines

Trong trường hợp xảy ra xung đột Mỹ-Trung trên Biển Đông, ta có thể hình dung việc sử dụng hỏa lực ồ ạt của các tên lửa diện đối diện rẻ tiền mà cực kỳ hiệu quả từ quần đảo Philippines. Chiến dịch này sẽ trút xuống các tên lửa có tốc độ 3M rất khó đánh chặn phóng đi từ các bệ phóng cơ động ẩn trên địa hình gồ ghề của Philippines bắn vào các căn cứ đảo xây dựng rất khó khăn và tốn kém của Trung Quốc. Các phương tiện ISR (tình báo, giám sát và trinh sát) tàng hình như các máy bay không người lái có độ bộc lộ thấp hoặc tàu ngầm (hoặc thậm chí cả máy bay không người lái phóng từ tàu ngầm) về cơ bản có thể dùng như các phương tiện trinh sát pháo binh hoạt động từ bên trong ô tên lửa phòng không/chống hạm của Trung Quốc để cung cấp thông tin chỉ thị hỏa lực và đánh giá thiệt hại thời gian thực. Những lợi thế của khái niệm này sẽ bao gồm việc giảm được nguy cơ liên quan với việc duy trì các phương tiện tấn công giá trị cao, nhưng không tàng hình, ở bên ngoài các khu vực khống chế của tên lửa phòng không và chống hạm của Trung Quốc cho đến sau khi hỏa lực tên lửa đường đạn của Mỹ thu hẹp được chúng.

Đáng chú ý, tên lửa ATACMS đã được sử dụng tương tự như vậy để chế áp phòng không trong cả hai cuộc xâm lược Iraq của Mỹ như là một cách thức tấn công các lực lượng phòng thủ tên lửa với ít rủi ro và làm giảm nguy hiểm đối với các máy bay tấn công sau đó, và lực lượng đặc biệt Không quân Mỹ cũng được huấn luyện để làm như vậy. Ngoài ra, thời gian bay khá nhanh (khoảng 10 phút là nhiều nhất) và tốc độ dành cho chỉ thị mục tiêu (không đòi hỏi nhiều việc lên kế hoạch tiến công) có thể giúp loại bỏ khả năng hiện nay của các hệ thống tên lửa đường đạn cơ động của Trung Quốc thu hồi và di chuyển thường xuyên hoặc sau khi phát hiện một cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình cận âm đang chuẩn bị xảy ra. Với khả năng không vận của các bệ phóng cơ động ATACMS/LRPF mới nhất, chúng có thể nhanh chóng được đưa đến bằng máy bay để đối phó với các mục tiêu này.

Với sự bùng phát chống Mỹ gần đây của Tổng thống Philippines, việc công bố khái niệm tác chiến cụ thể này có thể giúp ban lãnh đạo Philippines hiểu rõ rằng, một mối quan hệ ổn định, việc cam kết tài chính để mua sắm các hệ thống vũ khí cần thiết và là một sự cam kết của họ đối với việc sử dụng lãnh thổ của mình kể cả khi chuẩn bị trong thời bình và trong thời gian xung đột, sẽ là điều kiện tiên quyết cần thiết đối với sự hợp tác của Mỹ nhằm hỗ trợ các cam kết đồng minh ở khu vực quần đảo Trường Sa và bãi cạn Scarborough.

Việc theo đuổi thầm lặng, nhưng không ngừng nghỉ một kế hoạch tác chiến không đòi hỏi chi phí lớn nhằm vô hiệu hóa các căn cứ đảo của Trung Quốc có thể có tác dụng răn đe rất cần thiết đối với các kế hoạch tiếp tục quân sự hóa chúng của Trung Quốc. Khi Hoa Kỳ chứng tỏ được khả năng triển khai ATACMS đến Philippines, còn Manila thể hiện sự quan tâm đến việc mua hệ thống và việc phát triển tên lửa LRPF đã được công khai rộng rãi, thì sự nguy hiểm tiềm tàng tạo ra đối với các căn cứ đảo của Trung Quốc có thể được thể hiện rõ ràng hơn. Ví dụ, có thể có thêm giá trị răn đe bằng việc phô trương việc triển khai liên hợp, nhanh chóng, quy mô lớn (bằng máy bay vận tải hạng nặng của Không quân Mỹ) của các đơn vị Lục quân và Thủy quân lục chiến Mỹ với một số lượng lớn đạn tên lửa đưa đến bằng các tàu hậu cần cao tốc của Hải quân Mỹ tới các cơ sở cảng như thể sẵn sàng đối phó với các tên lửa đường đạn và hành trình tấn công mặt đất của Trung Quốc.

Điều quan trọng là Lục quân và Thủy quân lục chiến Mỹ nên tích cực đẩy nhanh việc phát triển và mua sắm quy mô lớn tên lửa LRPF, mà với tốc độ hiện tại thì còn mất nhiều năm nữa mới có thể triển khai tác chiến. Mỹ cũng phải thể hiện đối với cả các đồng minh của Mỹ và Trung Quốc rằng, trong trường hợp Mỹ mà can thiệp đơn phương từ đại dương để duy trì hiệu lực của luật hàng hải hoặc tự do hàng hải ở Biển Đông, các tên lửa này thậm chí có thể phóng từ các tàu hậu cần hay bất kỳ loại tàu nào khác có boong hở có thể chở theo xe bệ phóng bánh lốp. Có lẽ Mỹcũng nên xem xét từ bỏ chính sách hiện nay đối với đạn con của Mỹ để có thể sử dụng chúng chống lại đảo nhân tạo của Trung Quốc vốn được xây dựng ngay từ đầu như những cơ sở cô lập, không có thường dân bản địa. Dù sao thì thời gian để hành động cón rất ít.

Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách và các nhà kế hoạch của Mỹ vẫn bỏ nhiều thời gian và nỗ lực, và như Tư lệnh Hải quân Mỹ, Đô đốc John M. Richardson đã nói, đôi khi là quá nhiều để băn khoăn về các vòng cung tầm bắn của các hệ thống chống can thiệp khác nhau của Trung Quốc. Trong trường hợp này, Trung Quốc có thể đã sai lầm khi đầu tư những nguồn lực lớn và vốn liếng chính trị vào việc xây dựng các căn cứ đảo vốn có thể nằm lọt vào trong tầm bắn của các hệ thống tên lửa diện đối diện của Mỹ trong tương lai gần. Việc đẩy nhanh phát triển và trang bị cho Lục quân và Thủy quân lục chiến Mỹ các tên lửa đạn đạo chuyên đối phó với cụm vấn đề này có thể tạo ra cơ hội để buộc các nhà kế hoạch và hoạch định chính sách của Trung Quốc phải bắt đầu vẽ ra một số vòng cung tầm bắn đáng lo ngại của riêng họ.