Một số mẫu vũ khí laser đã được đưa vào trang bị của quân đội Nga, Thứ trưởng Quốc phòng Nga Yuri Borisov cho biết hôm 2/8/2016.

Theo ông Borisov, các loại vũ khí nguyên lý mới như laser, tần số vô tuyến, chùm hạt, động năng đã trở thành hiện thực. “Đó không phải là cái gì đó phi thường, không phải là các mẫu thí nghiệm, thử nghiệm - chúng tôi đã nhận vào trang bị một số mẫu vũ khí laser đơn lẻ”, ông Borisov nói.

“Bản thân các công nghệ đã từng tồn tại trước đây, nhưng chỉ bây giờ, chúng mới đầu được ứng dụng trong vũ khí”, Tướng Borisov nói đến các nguồn gốc công nghệ ngụ ý các hệ thống được phát triển từ thời Liên Xô và được hiện đại hóa.

Tháng 12/2014, báo chí đã đăng tải tuyên bố của cựu Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, Đại tướng Yuri Baluyevsky thừa nhận “Liên bang Nga đang tiến hành nghiên cứu chế tạo các hệ thống vũ khí laser”.

Sau đó, Thiếu tướng Kirill Makarov, Phó Tư lệnh Bộ đội Phòng không-vũ trụ Nga bình luận: “Nếu như trong Chiến tranh giữa các vì sao của Reagan, quả thực chúng đã là những thứ ngáo ộp để hăm dọa, nhưng nay thì không. Dĩ nhiên là nó có tiềm năng cả trong việc làm mù các phương tiện trinh sát lẫn tiêu diệt vũ khí. Tôi biết rằng, các nghiên cứu như thế đang được tiến hành ở Mỹ, nhưng tôi muốn nói rằng, chúng tôi cũng không tụt hậu trong vấn đề này”.

Thuật ngữ vũ khí nguyên lý mới có tính ước lệ vì các nguyên lý vật lý được sử dụng trong vũ khí này đều đã được biết đến, chỉ có ứng dụng chúng cho mục đích quân sự là mới. Nền tảng của vũ khí nguyên lý mới là các quá trình và hiện tượng vật lý trước đó chưa từng được sử dụng ở vũ khí thông thường (vũ khí lạnh, hỏa khí) hay vũ khí hủy diệt lớn (hạt nhân, hóa học, sinh học). Yếu tố sát thương của vũ khí laser chủ yếu là tác động cơ nhiệt và xung kích-xung của tia laser lên mục tiêu.

Trước đó, ông Borisov đã cho hay, vũ khí nguyên lý mới sẽ quyết định đáng kể diện mạo của quân đội Nga trong khuôn khổ chương trình vũ khí nhà nước mới đến năm 2025.

Nga cũng đang chuẩn bị khởi động hệ thống laser mạnh nhất thế giới UFL-2M đang được xây dựng ở khu công nghệ Sarov, tỉnh Nizhny Novogorod. Dự kiến đưa vào hoạt động trước hết laser khổng lồ vào cuối năm 2017.

Từ giữa thập niên 1950, Liên Xô đã tiến hành các dự án quy mô lớn phát triển và thử nghiệm vũ khí laser công suất cao để làm phương tiện sát thương trực tiếp mục tiêu phục vụ phòng thủ vũ trụ chiến lược và phòng thủ tên lửa. Trong đó có các chương trình Terra và Omega. Ví dỵ, mẫu chế thử hệ thống vũ khí laser А-60 sau khi Liên Xô sụp đổ đã được chuyển từ Kazakhstan về Nga và được huy động tham gia chương trình Sokol-Eshelon từ năm 2011.

Từ năm 1980-1985, trên tàu bảo đảm Dikson của Hạm đôi Biển Đen đã tiến hành thử nghiệm laser MSU chế tạo theo dự án Aidar và dùng để triển khai trên vũ trụ để tiêu diệt vệ tinh. Năm 1987, Liên Xô đã phóng maket hệ thống vũ khí laser vũ trụ Skif-DM bằng tên lửa đẩy Energia. Súng ngắn laser từng được sử dụng trong ngành vũ trụ, súng carbine laser từng được cất giữ trong kho ít nhất cho đến giữa thập niên 1990.

Cũng như Liên Xô, Nga, Mỹ cũng chế tạo các hệ thống vũ khí laser như blaster, súng trường làm lóa mắt, vũ khí laser cố định trên tàu và máy bay để tiêu diệt xe tăng, đầu đạn tên lửa và sinh lực.

Ngày 13/4/2016, Giám đốc Cục Phòng thủ tên lửa (MDA) thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ, Phó đô đốc James D. Syring khi điều trần ở Quốc hội Mỹ đã tuyên bố rằng, sau 5 năm nữa, Lầu Năm góc sẽ thử nghiệm vũ khí laser dùng để tiêu diệt tên lửa đường đạn.

Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá, các thành tựu của Mỹ trong việc chế tạo vũ khí laser thật sự chỉ là “những nỗ lực lặp lại các thành tựu của Liên Xô” hay “những nghiên cứu đơn lẻ để giữ thể diện cho quân đội Mỹ”.

Nga được đánh giá là “nước đầu tiên đạt được những kết quả nổi bật trong lĩnh vực này”. Bình luận thông tin về việc công ty Boeing thử nghiệm thành công laser hóa học lắp trên máy bay, các chuyên gia quân sự phương Tây đã nói rằng, “Nga đã bắt đầu những nghiên cứu trong lĩnh vực vũ khí laser chiến thuật trước Mỹ và hiện đã có trong kho vũ khí của mình các mẫu thử nghiệm vũ khí laser hóa học chính xác cao”.

Một thiết bị đầu tiên như thế đã được Liên Xo thử nghiệm vào năm 1972 và hồi đó pháo laser cơ động của Nga đã có thể bắn hạ thành công các mục tiêu bay. Giới quân sự Nga tiết lộ rằng, từ đó năng lực của Nga trong lĩnh vực này đã nâng cao đáng kể và Mỹ đang phải đuổi kịp Nga.

Tháng 5/2006, nhiều tờ báo Nga đưa tin, chương trình vũ khí Nga trù tính trong tương lai nghiên cứu phát triển vũ khí laser và vũ khí động năng.

Giáo sư Piotr Zarubin, một trong những chuyên gia hàng đầu của chương trình laser quân sự đã cho biết rằng, “đến năm 1985, các nhà khoa học Liên Xô đã biết chính xác rằng, Mỹ không thể chế tạo được vũ khí laser nhỏ gọn, còn năng lượng của laser mạnh nhất trong số đó hồi đó không vượt quá năng lượng nổ của một viên đạn pháo cỡ nhỏ”.

“Các chuyên gia trong lĩnh vực này đánh giá triển vọng chế tạo vũ khí laser là rất hiện thực mặc dù có những thông tin trái ngược và không được chứng minh do tính khép kín của vấn đề. Sự xuất hiện thực tế của vũ khí laser có thể xảy ra vào giai đoạn 2015-2020”, các nhà phân tích quân sự phương Tây viết.