Mấy ngày trước, Viện Nghiên cứu thiết kế súng thể thao-súng săn trung ương (TsKIB SOO) ở thành phố Tula, Nga kỷ niệm 70 năm ngày thành lập. Tuy nhiên, gần 20 năm nay, ở đây gần như không nghiên cứu chế tạo súng săn hay súng thể thao. TsKIB SOO từ lâu đã hoàn toàn chuyển sang phát triển súng chiến đấu. Kể từ năm 1960, các chuyên gia vũ khí ở Tula đã chế tạo ra hàng loạt súng ngắn, súng trường bắn tỉa, súng máy, súng trường tiến công, súng phóng lựu. Đó thường là những vũ khí có các đặc tính độc đáo, ví dụ như không kêu, bắn dưới nước, tầm bắn cực xa. Ở đây cũng đã chế tạo các loại pháo hàng không và các hệ thống phòng vệ tích cực dành cho xe tăng. Hiện nay, viện thiết kế này đang tiến hành 40 dự án, chương trình theo đơn đặt hàng của Bộ Quốc phòng Nga.

Những nghiên cứu thú vị nhất đang được tiến hành nhằm chế tạo loại súng cỡ nòng lớn thế hệ mới, trong đó kết hợp được sức mạnh tấn công, trọng lượng nhỏ hơn, độ chính xác cao hơn và sử dụng đơn giản.

Hiện nay, trong quân đội Nga đang sử dụng rộng rãi súng máy NSV Utyos do TsKIB SOO phát triển vào đầu thập niên 1970 bắn đạn 12,7×108 mm. Đây là loại súng uy lực rất mạnh, cho phép bắn có ngắm ở cự ly đến 2000 m. Các loại đạn biên chế bao gồm cả đạn cháy và đạn xuyên giáp-cháy dùng để tác chiến chống xe bọc thép chở quân và xe chiến đấu bộ binh.

Ở sản phẩm mới, các chuyên gia vũ khí Tula đã nâng cao đáng kể tính thuận tiện trong sử dụng súng máy, điều rất bức thiết trong điều kiện chiến đấu. Ví dụ, hộp tiếp đạn 50 viên được lắp vào súng cũng đơn giản như hộp tiếp đạn súng AK, tức là chỉ bằng một cử động của một tay. Trọng lượng súng máy, mà nay đang là 25 kg cộng với hộp tiếp đạn băng dây nặng 11 kg nữa, dự kiến cũng sẽ giảm đáng kể. Đi kèm súng máy là giá súng 3 chân nặng 41 kg, vì thế một khẩu đội súng máy Utyos phải gồm ít nhất 2 người.

TsKIB SOO cũng đóng góp đáng kể vào việc chế tạo các mẫu súng bắn tỉa cỡ nòng trung bình 7,62 mm. Ví dụ, vào giữa thập niên 1990, súng trường bắn tỉa bán tự động Dragunov SVD đượcc hế tạo tại Nhà máy chế tạo máy Izhevsk vào năm 1963 đã được hiện đại hóa. Mẫu cải tiến ở Tula được đặt tên là SVU (U - nghĩa là rút ngắn). Ban đầu, súng này dùng để trang bị cho các đơn vị Bộ đội Đổ bộ đường không Nga (VDV), nhưng sau đó đã bắt đầu được sản xuất chủ yếu cho bộ đội đặc nhiệm Bộ Nội vụ.

Sử dụng SVU đơn giản hơn, đặc tính công thái học tốt hơn so với SVD do rút ngắn được chiều dài súng từ 1.220 mm xuống còn 980 mm. Việc rút ngắn súng được thực hiện bằng cách áp dụng sơ đồ thiết kế bull-pup (cái tẩu), trong đó cò súng được đưa lên phía trước hộp tiếp đạn và cơ cấu cò-kim hỏa. Ngoài ra, SVU còn có thêm khả năng bắn loạt mặc dù dung lượng hộp tiếp đạn chỉ là 10 viên. Đối với súng bắn tỉa thì đây là chế độ bắn không phổ biến, nhưng trong những tình huống khẩn cấp khi có nguy cơ đối với tình mạng xạ thủ bắn tỉa thì chế độ bắn này có thể cực kỳ hữu ích.

Nhưng sự đột phá chủ yếu sắp được các nhà thiết kế của TsKIB SOO thành trong lĩnh vực súng bắn tỉa cỡ nòng lớn có tính năng vượt xa các mẫu súng tốt nhất thế giới về các thông số chiến đấu và sử dụng. Mặc dù hiện giờ thì súng bắn tỉa bán tự động OSV-96 Vzlomshchik chế tạo tại TsKIB SOO vào năm 2000 vẫn nằm trong nhóm các súng trường bắn tỉa tốt nhất cùng loại.

Súng trường bắn tỉa cỡ nòng lớn là loại vũ khí đặc thù với cỡ nòng bắt đầu từ 12,7 mm và có thể lên tới 25 mm. Trong danh sách các nhiệm vụ chiến đấu do loại súng này đảm nhiệm thì tiêu diệt sinh lực nằm ở một trong những vị trí cuối cùng. Điều đó được quy định bởi tầm bắn xa, lên tới 2 km và động năng cao của đầu đạn. Bởi vậy, các nhiệm vụ hàng đầu của nó là tiêu diệt xe bọc thép nhẹ, máy bay và trực thăng trên sân bay, các phương tiện chỉ huy/điều khiển, liên lạc, trinh sát, đạn pháo và tên lửa nằm lộ thiên, các phương tiện hỏa lực. Súng trường loại này cũng phù hợp nhất để tiêu diệt xạ thủ bắn tỉa đối phương do có thể tác xạ ngoài tầm với của súng trường cỡ nòng trung bình và nhỏ.

Việc phát triển súng trường bắn tỉa cỡ nòng lớn hiện đại bắt đầu bùng nổ vào đầu thập niên 1980 với sự xuất hiện của súng Mỹ Barrett M82 có những tính năng tuyệt vời. Từ đó, người ta đã chế tạo được được khoảng 15 loại súng trường loại này với khả năng tác xạ hiệu quả ở cự ly đến 1,8 km, trong đó có cả OSV-96 Vzlomshchik. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng, các thông số kỷ lục này cũng tương xứng với “hạng cân” của mình, tức là đối với cỡ đạn 12,7 mm. Các loại đạn cỡ lớn hơn có thể bắn có ngắm ở cự ly đến 2,5 km.

Đặc điểm khác biệt của súng OSV-96 là có cơ cấu hãm nòng hiệu quả, giúp làm giảm lực giật nhiều hơn so với các mẫu súng Nga và nước ngoài khác. Tuy nhiên, điều đó cũng làm tăng chiều dài súng. Khi bắn ở cự ly 100 m bằng các loạt 5 viên, độ tản mát chéo của đầu đạn không vượt quá 50 mm. Nhờ có động năng cao, đầu đạn từ cự ly 2 km có khả năng xuyên giáp dày 10 mm. Đây là một trong những thông số cao nhất thế giới đối với loại súng này.

Súng này không dùng để bắn ôm trên tay và không có ốp lót tay. Súng được lắp giá 2 chân gắn với công-xon. Có thể đặt công-xon lên mọi bề mặt vì công-xon có thể quay theo trục dọc so với nòng súng. Dung lượng hộp tiếp đạn là 5 viên.

Barrett M82 (wikipedia.org)

ASVK (wikipedia.org)

AW50 (wikipedia.org)

AR50-A1 (wikipedia.org)

Ngoài ra, Nga còn có súng trường bắn tỉa cỡ nòng lớn ASVK. Súng này được Nhà máy mang tên V.A. Degtyarev ở Kovrov sản xuất từ năm 2004, nhưng chỉ được nhận vào trang bị vào năm 2013.

Tính năng kỹ-chiến thuật của một số loại súng trường bắn tỉa cỡ nòng lớn

Tính năng/Loại súng OSV-96 Vzlomshchik (Nga) ASVK (Nga) Barrett M82 (Mỹ)  AR-50 (Mỹ)  AW-50 (Anh) Năm bắt đầu sản xuất 1994    2004 1982 1999 - Trọng lượng không đạn và không kính ngắm, kg 11,7  12,5 14 15,5 13,6 Chiều dài với báng mở, mm 1.746 1.420 1.450 1.511 1.420 Chiều dài nòng, mm 1.000 1.000 737 787 686 Đạn, mm 12,7×108 12,7×108 12,7×99 12,7×99 12,7×99 Dung lượng hộp tiếp đạn, viên 5 5 10 1 5 Sơ tốc đạn, m/s 900 785 853 853 925 Tầm bắn ngắm, m 1.800 1.500 1.800 1.800 2.000 Tầm bắn ngắm với kính ngắm đêm, m    600    -    -    -    -            Độ tản mát của đạn (cự ly, m /độ lệch, mm) 100/50 300/160 - 914/203 -

 
Dự án chế tạo súng trường bắn tỉa bán tự động cỡ nòng lớn mới để thay thế OSV-96 đang ở giai đoạn hoàn tất. Nga đã thiết kế loại đạn phi tiêu chuẩn 11,7 mm cho súng này. Đầu đạn của loại đạn này có đặc tính đường đạn và năng lượng tuyệt vời. Súng chế tạo ra sẽ có hiệu quả như OSV-96, nhưng có kích thước, trọng lượng và lực giật đều nhỏ hơn.

Nhưng loại súng trường 14,5 mm mà TsKIB SOO đang phát triển mới thực sự là sát thủ đối với xe thiết giáp. Đây chính là cỡ đạn từng được sử dụng ở các loại súng trường chống tăng. Tầm bắn có ngằm sẽ lớn hơn 3.500 m, trong khi lực giật sẽ không mạnh hơn so với OSV-96. Hiện chưa có loại súng trường bắn tỉa nào trên thế giới có tầm bắn xa như thế. Hơn nữa, các loại súng trường có cỡ nòng hơn 12,7 mm cũng rất ít, có thể đếm trên đầu ngón tay của một bàn tay. Dưới đây giới thiệu tính năng một số loại súng trong số đó.

Tính năng kỹ-chiến thuật của một số loại súng trường bắn tỉa cỡ nòng lớn

Tính năng/Loại súng Mechem NTW-20 (Nam Phi) RAD M614 (Mỹ) Gepard M3 (Hungaria) Năm bắt đầu sản xuất 1998 - 1990 Trọng lượng không đạn và không kính ngắm, kg 29 20 21 Chiều dài với báng mở, mm 2.015 1.780 1.880 Chiều dài nòng, mm 1.220 1.143 1.630 Đạn, mm 14,5×114 14,5×114 14,5×114 Dung lượng hộp tiếp đạn, viên 3 1 5 Sơ tốc đạn, m/s 1.080 975 1.000 Tầm bắn ngắm, m 2.300 3.000 1.999