CH-4В

Máy bay không người lái (UAV) đang có chỗ đứng vững chắc ở Cận Đông. Theo Jane’s Information Group, các UAV Trung Quốc gần đây đã giành được những thành công lớn ở khu vực này mà bằng chứng là việc một số nước đã nhận vào trang bị các UAV trinh sát-tiến công CH-4В do Học viện Khí động học hàng không vũ trụ Trung Quốc CAAA (China Academy of Aerospace Aerodynamics) phát triển và Tổng công ty Khoa học và kỹ thuật hàng không vũ trụ CASC (China Aerospace Science and Technology Corporation) sản xuất.

CH-4В đang có trong trang bị của Không quân Iraq. Tháng 10/2015, Bộ Quốc phòng Iraq đã công bố một video clip ghi cảnh phóng CH-4В từ căn cứ không quân al-Kut, ở Đông Nam thủ đô Baghdad, ghi kèm đoạn phỏng vấn Bộ trưởng Quốc phòng Iraq Khaled al-Obeidi, trong đó ông cho biết, CH-4B đã bay đi thực hiện nhiệm vụ chiến đấu của mình chống các mục tiêu của tổ chức “Nhà nước Hồi giáo” (IS) ở tỉnh Anbar.

Các UCAV này còn được xuất khẩu sang hai nước Cận Đông khác là Ai Cập và Saudi Arabia. Hai nước này mua CH-4B để đáp ứng nhu cầu khẩn cấp cho chiến dịch quân sự ở Yemen do có sự chậm trễ trong thương vụ mua các hệ thống tương tự từ Mỹ.
Họ UAV CH-4 (Cai Hong 4 - Cầu vồng 4) được coi là tương đương với MQ-1 Predator của Mỹ. Theo tờ South China Morning Post, CH-4А có sải cánh 18 m, trọng lượng 1.260 kg, thời gian bay liên tục gần 30 giờ, tầm bay 3.500 km. Biến thể CH-4B có thể bay liên tục 14 giờ với tải trọng bom-tên lửa đến 345 kg. Biến thể này còn có thể được lắp các tên lửa không đối diện có điều khiển AR-1 dẫn bằng laser và các bom chính xác cao cỡ nhỏ FT-5.

Liệu các UAV Trung Quốc nếu như không cạnh tranh được với các UAV Mỹ thì có thể phá hoại uy tín của chúng với tư cách những hệ thống duy nhất “được kiểm nghiệm trong thực chiến” không?

Chuyên gia trong lĩnh vực các hệ thống UAV Denis Fedutinov cho biết về các loại UAV chính có trong trang bị của Trung Quốc và được họ xuất khẩu.

- Hiện nay, Trung Quốc đã và đang phát triển không dưới 20 mẫu UAV dạng máy bay và trực thăng, trong đó có cả các mẫu UCAV. Trong số các UAV tương đối nặng, cần lưu ý đến các hệ thống CH-3, CH-4, CH-5. CH-5 đã thực hiện chuyến bay đầu vào năm 2015 nên còn quá sớm để nói đến việc xuất khẩu nó. Các mẫu CH-3 và CH-4 (biến thể A dùng cho trinh sát và B dùng để trinh sát-tiến công) đã được không chỉ quân đội Trung Quốc sử dụng mà còn được xuất khẩu. Trong số các khách hàng mua UAV Trung Quốc có các nước như Iraq, Ai Cập, Saudi Arabia, Nigeria, cũng như nhiều nước thuộc Liên Xô trước đây.

Theo các thông tin công khai, CH-4B đã được sử dụng trong các chiến dịch chống IS ở Iraq, Saudi Arabia sử dụng chúng chống lực lượng Houthi ở Yemen, còn Ai Cập thì dùng trong các chiến dịch chống khủng bố ở bán đảo Sinai.

SP: Có thông tin nói rằng, ở Iraq, ban đầu việc điều khiển CH-4B do chính người Trung Quốc thực hiện…

- Quan điểm đó cũng có thể và đôi khi được áp dụng trong thực tế trên thế giới. Các chuyên gia của công ty thiết kế hay các nhân viên của quân đội một nước nào đó có kinh nghiệm sử dụng các hệ thống UAV nhất định đôi khi được huy động vào giai đoạn huấn luyện nhân lực nước sở tại. Chẳng hạn, quá trình khai thác UAV ScanEagle mà Mỹ cung cấp cho Afghanistan đã được tổ chức đúng như thế.

SP: Bắc Kinh đang đứng vị trí nào trên thị trường ở phân khúc này? Liệu Trung Quốc có thể tiếp tục chèn ép Mỹ trên thị trường, trong đó có Cận Đông không?

- Tôi cho rằng, về mặt xuất khẩu các hệ thống UAV, Trung Quốc đang đứng thứ ba sau Mỹ và Israel. Các hệ thống UAV của Mỹ và Israel hiện có những ưu thế kỹ thuật lớn so với các hệ thống của Trung Quốc nhờ sự nhuần nhuyễn, thành thục của các công nghệ. Tuy vậy, không phải nước nào mong muốn trang bị UAV cho quân đội của mình cũng có khả năng làm điều đó bằng các giải pháp do Mỹ và Israel đề nghị. Chuyện đó thường là không thể hoặc do các lý do chính trị hoặc là tài chính. Các sản phẩm của Trung Quốc vừa là có thể mua, vừa là hợp túi tiền đối với những khách hàng tiềm năng đó.

SP: CH-4A bề ngoài giống với UAV Predator - sự giống nhau đó có phải là tình cờ?

- CH-4A quả thực bề ngoài giống với họ UAV Predator, đúng hơn là Predator B Reaper. Một mặt, ta biết rằng, các chuyên gia Trung Quốc vẫn hay sao chép các giải pháp kỹ thuật nổi tiếng. Mặt khác, trên thế giới người ta biết đến mấy hệ thống UAV lớp MALE (các UAV độ cao trung bình,. thời gian bay dài) sử dụng cơ bản cùng một sơ đồ như Predator B của Mỹ. Chẳng hạn như Hermes 900 của Israel, Anka của Thổ Nhĩ Kỳ, CH-4 và CH-5 của Trung Quốc. Với mỗi loại UAV kể trên, không thể nói đến chuyện sao chép trực tiếp bởi vì ngoài sự giống nhau bề ngoài nhất định, còn có những khác biệt cấu trúc rõ rệt. Trở lại với CH-4, tôi cho rằng, ở đây có thể nói đến việc các nhà thiết kế Trung Quốc có quan điểm không phát minh xe đạp từ con số 0 mà là đã áp dụng những giải pháp đã được nghiên cứu.