In bài này
Cuộc vượt ngục lịch sử của IRA
Thứ Ba, 07/10/2014 - 1:47 PM
Ngày 25/9/1983, 38 thành viên Quân đội Cộng hòa Ireland (IRA) đang chịu án tại nhà tù Maze ở Bắc Ireland đã tổ chức cuộc vượt ngục lớn nhất trong lịch sử Anh quốc.
Hình vẽ trên một ngôi nhà ở Belfast, Bắc Ireland tưởng niệm cuộc vượt ngục khỏi nhà tù Maze (Viajante / Flickr)

Nhà tù Maze mà đa số tù nhân của nó là thành viên của tổ chức khủng bố giải phóng dân tộc Quân đội Cộng hòa Ireland (IRA) đã trở nên nổi tiếng vào năm 1981. Hồi đó, nhà hoạt động Bobby Sands đã tuyên bố tuyệt thực vì việc hủy bỏ quy chế đặc biệt dành cho các phạm nhân IRA, đánh đồng chính trị phạm với thường phạm. Thủ tướng ANh Margaret Thatcher đã không nhượng bộ người Ireland nên trong vòng 7 tháng mà các thành viên IRA tuyệt thực, đã có 10 người tuyệt thực chết.

Ngày 25/9/1983, trong khi đợt tiếp nhận đồ ăn mới mà theo lịch sẽ diễn ra vào lúc 16 giờ 30, các tù nhân đang làm công việc hàng ngày mà ban giám thị nhà tù giao cho. Gần 14 giờ 30, 5 người dọn vệ sinh rời khỏi sân nhà tù và bắt tay vào chuẩn bị cuộc vượt ngục. Nhiệm vụ của họ là tìm cách dẫn dụ các nhân viên bảo vệ rời xa các phương tiện liên lạc và ngăn không để họ phát tín hiệu báo động.

Mấy nhân viên bảo vệ kháng cự đã bị các tù nhân vô hiệu hóa nhanh chóng: một trong số đó bị đánh gục bằng cú đánh vào đầu, người thứ hai bị đâm bị thương bằng một con dao tự chế, người thứ ba bị thương do đạn bắn vào đầu, nhưng vẫn sống sót. Vào lúc 14 giờ 50, khu trại hoàn toàn lọt vào tay các thành viên IRA. Ngoài 5 khẩu súng ngắn, họ còn có 5 chiếc búa, 10 chiếc đục và 3 chiếc tuốc nơ vít.

Các nhân viên nhà tù bị trói, trùm gối vào đầu và nhốt trong 2 phòng giải trí. Mấy người trong số đó bị các thành viên IRA lấy đi chìa khóa ô tô để phòng khi cần đến xe lúc chạy trốn. Nhiều nhân viên bảo vệ đã phải đưa cả quần áo của mình cho các tù nhân và nhận lấy các tấm vải trải giường. Hai giám thị bị buộc phải trả lời các cuộc gọi điện thoại một cách bình thường, như không có chuyện gì xảy ra.

Lễ tang Bobby Sands, tù nhân chết trong cuộc tuyệt thực ở nhà tù Maze (Dave Caulkin / AP)

Các tù nhân cải trang bằng đồng phục của bảo vệ nhà tù đã đứng bên cổng chờ chiếc xe tải chở đồ ăn. Các tù nhân còn lại trong lúc đó đang tiêu hủy các hồ sơ có ảnh để gây khó khăn cho những người truy lùng họ sau này. Chiếc xe tải đến gần khu trại vào lúc 15 giờ 25, trong buồng lái có một sĩ quan và một trợ thủ là tù nhân có họ là Amstrong. Viên sĩ quan không hề nghi ngờ gì nên bắt đầu cùng người trợ thủ bốc dỡ các hộp thịt bò muối, thịt lợn, trứng, pho mát, bánh mì và trà, khi một khẩu súng ngắn chĩa vào ông ta. Người lái xe được thông báo rằng, chiếc xe của sẽ được sử dụng cho cuộc vượt ngục và được giải thích chi tiết tuyến đường đi.

Lúc 15 giờ 50, viên sĩ quan được đưa trở lại lên xe tải, chân trái ông ta bị trói vào chân côn, còn cửa xe thì bị khóa lại. Để làm ông này khiếp sợ, những tù nhân đang chịu án giết người và nổ bom dọa ông ta là sợi dây bên dưới ghế lái được nối với một quả lựu đạn mặc dù trên thực tế nó được buộc vào khung ghế. Một trong những kẻ cầm đầu tổ chức vượt ngục cải trang bằng đồng phục bảo vệ nằm dưới sàn xe, dưới ghế hàng khách và chĩa súng ngắn vào lái xe. Sau đó, 37 tù nhân, trong đó có Armstrong, leo lên thùng xe tải và chiếc xe chuyển bánh.

Các tù nhân vượt ngục đã bố trí lực lượng yểm trợ chạy trốn là các tù nhân khác được trang bị đục và tuốc nơ vít, tiếp tục theo dõi các nhân viên trại giam và không cho họ bấm nút báo động. Sau khoảng thời gian đủ để đồng bọn đã bỏ trốn thoát được đi xa, các tù nhân yểm trợ tự giải tán về các buồng giam. Những tù nhân kém kỷ luật hơn thì nhân lúc không có lực lượng bảo vệ liền ra tay đập phá nội thất, đồ đạc, đốt cháy quần áo và giấy tờ, sau đó cũng tự giải tán về các buồng giam. Khi tất cả yên ắng lại, các nhân viên nhà tù đã tự giúp nhau giải thoát.

Nhà tù Maze (Crispin Rodwel / Reuters)

Trong khi đó, chiếc xe tải đã tiến gần cổng chính, nơi các nhân viên bảo vệ ít ỏi đã nhanh chóng hiểu được điều gì đang xảy ra và tìm cách bắt giữ các thành viên IRA. Lối ra bị chặn bằng 2 ô tô nên để chạy thoát, các tù nhân vượt ngục đã buộc phải chuyển sang các ô tô đậu gần cổng. Ba thành viên IRA đã bị bắt lại, nhưng 35 tên còn lại đã chạy thoát. Trong vòng 1,5 giờ kể từ khi bắt đầu chiến dịch vượt ngục, đã có 4 nhân viên nhà tù bị thương vì dao, 2 bị thương vì đạn bắn, 13 người bị đánh đập và 42 người khác đã bị choáng váng với chuyển xảy ra đến mức phải bỏ việc. Một người chết là sĩ quan James Ferris bị 3 vết thương ở ngực, nhưng theo khám nghiệm pháp y, ông chết không phải vì các vết thương mà vì nhồi máu cơ tim.
 
Lúc gần 16 giờ 18, người ta đã khóa kín được cổng chính nhà tù, sau đó quân đội Anh và Cảnh sát Hoàng gia Ulster đã cấp tốc lập các trạm kiểm soát ô tô trên toàn Bắc Ireland. Hàng ngàn cảnh sát và binh lính trong vòng một tuần đã chặn các con đường, lùng sục các cánh đồng và lục soát các ngôi nhà, nơi những tên khủng bố bỏ trốn có thể ẩn náu. Đồng thời, chính quyền Ireland ở Dublin cũng hạ lệnh tăng cường bảo vệ dọc tuyến biên giới để các tù nhân chạy trốn không thể ẩn trốn tại các tỉnh ven biên Donegal, Sligo, Monaghan, Leitrim và Louth.

Ban công Margaret Thatcher của khách sạn Grand Hotel ở Brighton sau vụ nổ (Getty Images / Fotobank.ru)
Những tù nhân trốn thoát ra khỏi hàng rào nhà tù đã hành động không thật khôn ngoan - họ chủ yếu chặn dừng các xe ô tô đi ngang qua và đuổi lái xe xuống. Một số người đã tìm cách chuồn bằng taxi.

Trong ngày ruồng bố đầu tiên, cảnh sát đã tìm được và đưa trở lại nhà tù 12 người, không tính 3 người bị tóm ngay ở cổng nhà tù trước đó. Bốn tù nhân chạy trốn bị phát hiện trên sông Lagan - tất cả đều không mặc quần áo hoặc chỉ mặc quần lót và lặn trốn dưới nước, thở bằng các ống sậy. Trong hai ngày tiếp theo, đã tóm được thêm 4 người. Theo một giả thiết, đa số trong 19 tù nhân chạy trốn quay lại nhà tù đã không cố tìm cách trốn tránh để tạo cơ hội cho những tên khủng bố khét tiếng nhất của IRA trốn thoát.
 
Những người ủng hộ các phần tử ly khai đã gọi cuộc vượt ngục đáng kinh ngạc này là Cuộc đại vượt ngục (The Great Escape) và điều đó cũng có những lý do của nó. Nhà tù Maze hồi đó được xem là trại giam được bảo vệ cẩn mật nhất ở châu Âu: ngoài hàng rào cao 4,6 m, mỗi khu trại trong 8 khu trại đều được vây quanh bằng tường bê tông cao 5,5 mm chăng dây thép gai, còn tất cả các cổng đều làm bằng thép cứng. Cuộc vượt ngục của 35 sát thủ, chuyên gia về chất nổ và những kẻ bắt cóc thuộc PIRA (Provisional Irish Republican Army - Quân đội Cộng hòa Ireland lâm thời) - cánh vũ trang cực đoan của tổ chức giải phóng dân tộc IRA, là vụ vượt ngục lớn nhất trong lịch sử Anh quốc.

Sau cuộc chạy trốn, các phần tử ly khai IRA tiếp tục tổ chức các vụ khủng bố lớn. Tháng 10/1984, bà Margaret Thatcher đã sống sót thần kỳ trong vụ nổ tại khách sạn Grand Hotel ở Brighton, nơi đang diễn ra đại hội của đảng Bảo thủ Anh. Nước Anh chỉ đạt được thỏa hiệp nào đó với các phần tử dân tộc chủ nghĩa Ireland sau khi chấp nhận đàm phán với đảng Sinn Féin, cánh chính trị của IRA, vốn đấu tranh cho một nước Ireland thống nhất. Năm 1999, Hạ viện Anh đã bỏ phiếu ủng hộ trao một phần quyền lực cho Hội đồng Lập pháp Bắc Ireland.

Hiện nay, các đại diện của Sinn Féin có mặt trong các quan lập pháp của Anh, Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland, còn thành viên Gerry Kelly là một trong những chính khách Bắc Ireland nổi tiếng nhất. Ông Kelly cũng là cựu thành viên của PIRA và là người đã trực tiếp tham gia cuộc vượt ngục khỏi nhà tù Maze; chính ông là người chĩa súng vào tài xế xe tải khi ông ta lái xe ra cổng chính nhà tù.
CC