Tàu ngầm thế hệ 4 lớp Projekt 677/Amur-1650

Thay vì cung cấp các tàu ngầm cũ hơn lớp Lada cho hải quân Trung Quốc như Bắc Kinh yêu cầu, Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể cho phép bán cho Trung Quốc tàu ngầm lớp Kalina tiên tiến hơn, ông Vassily Kashin, chuyên gia Trung tâm Phân tích chiến lược và công nghệ (CAST, Nga) cho biết.

Ngày 20/3/2014, Tư lệnh Hải quân Nga Viktor Chirkov đã chính thức thông báo, tàu ngầm thông thường lớp Kalina sẽ được trang bị hệ thống động cơ không cần không khí (AIP) tiên tiến mà Nga sẽ phát triển và sản xuất trong tương lai. “Nga hiện đang thiết kế tàu ngầm thế hệ 5 có tên Projekt Kalina, nó sẽ được lắp hệ thống động cơ AIP”, ông Chirkov nói. Đây là lần đầu tiên Projekt Kalina được nhắc đến trên một nguồn công khai.

Giới chức Nga cũng tuyên bố sẽ hủy bỏ việc đóng tàu ngầm cũ hơn lớp Lada. Lớp Lada hay Projekt 677 là tàu ngầm điện-diesel thế hệ 4 dựa trên tàu ngầm lớp Kilo.

Trung Quốc đang trong quá trình đàm phán với Nga để mua 4 tàu ngầm lớp Lada từ Viện thiết kế Rubin ở St. Petersburg. Trung Quốc hy vọng các tàu ngầm này có thể lắp động cơ và hệ thống điều khiển hỏa lực điện tử của Trung Quốc, tạp chí Kanwa Defense Review cho biết.

Ông Kashin cho rằng, trong khi bị cô lập vì can thiệp vào cuộc khủng hoảng Ukraine, Nga coi Trung Quốc là một trong các đối tác chiến lược trọng yếu. Hải quân Trung Quốc sẽ được lợi từ việc hủy bỏ đóng lớp Lada vì nó sẽ mở ra cánh cửa mới cho Trung Quốc có được công nghệ tiên tiến hơn từ Nga để đóng tàu ngầm của mình trong tương lai. Trung Quốc có thể có khả năng thiết kế tàu ngầm thông thường thế hệ 5 của mình với sự giúp đỡ của Nga theo khái niệm mới này.

Hiện nay, Nga đang cùng lúc đóng 2 loại tàu ngầm điện-diesel: Projekt Lada và Projekt 636 Kilo cải tiến. Đó là vì Nga đang gặp khó khăn lớn với Lada mà đến nay mới chỉ đóng được 1 chiếc là St. Peterburg. Từ năm 2010, tàu này được sử dụng thử nghiệm, trong quá trình đó đã phát hiện nhiều vấn đề kỹ thuật. Thiết kế bị chỉnh sửa lớn, bản thân tàu St. Peterburg được hoàn thiện. Trong năm nay, dự kiến nhận vào trang bị tàu này. Hai tàu khác cùng lớp đang được đóng ở các giai đoạn khác nhau, một trong số đó sẽ lắp động cơ AIP. Tàu ngầm Projekt 677 được trang bị các hệ thống tự động hóa điều khiển và hệ thống điều khiển hỏa lực mới, có độ bộc lộ tốt hơn trước thiết bị thủy âm và sử dụng động cơ mới.

Loạt 6 tàu ngầm lớp cải tiến Projekt 636.3 trong tương lai sẽ tăng cường sức mạnh của Hạm đội Biển Đen. Các tàu này sẽ được trang bị tên lửa hành trình Kalibr, cho phép chúng tấn công mục tiêu mặt đất từ tầm xa.
Nga cũng đang chào bán cả 2 loại tàu ngầm này. Tàu ngầm Projekt 636 đang được cung cấp cho Việt Nam, còn các biến thể xuất khẩu của Projekt 677 thì được chào bán cho Ấn Độv à Trung Quốc.

Hiện chưa rõ thời gian bắt đầu đóng tàu ngầm lớp Kalina. Chắc chắn thiết kế này sẽ tính đến kinh nghiệm đóng và khai thác tàu ngầm Projekt 677. Công nghệ động cơ AIP của Nga dựa trên sự tái hợp nhiên liệu diesel, qua đó tạo ra hydro. Điều đó cho phép không phải lưu giữ dự trữ hydro trên tàu và giảm nguy cơ xảy ra tai nạn. Hệ thống này sẽ chỉ được lắp cho một bộ phận các tàu lớp Projekt 677, nhưng sẽ được lắp trên tất cả các tàu lớp Kalina. Có thể, các động cơ AIP của chúng sẽ hoàn thiện đến mức cho phép tàu ngầm không phải nổi lên độ sâu kính tiềm vọng trong suốt thời gian tuần tra.

Có lẽ, Nga sẽ thực hiện thêm các biện pháp nhằm giảm độ bộc lộ của tàu ngầm và nâng cao tính năng hệ thống thủy âm của nó. Sự xuất hiện của Kalina sẽ mở ra triển vọng mới cho hợp tác kỹ thuật quân sự Nga-Trung. Trung Quốc đã mua của Nga tổng cộng 12 tàu ngầm các lớp Projekt 877, 636 và 636М (NATO đều gọi là Kilo). Kể từ đó, Trung Quốc đã đạt những tiến bộ lớn trong việc đóng các tàu ngầm thông thường nội địa. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn đang đàm phán mua 4 tàu ngầm cải tiến lớp Projekt 677.

Điều đó cho thấy, dù cho có tiến bộ, một số tính năng của tàu ngầm Trung Quốc vẫn thua kém tàu ngầm Nga. Sự hiện diện của thiết kế tàu ngầm thế hệ mới sẽ đặt ra vấn đề Nga chuyển giao quy mô lớn hơn các công nghệ liên quan đến các thế hệ tàu ngầm mới cho Trung Quốc vì Nga sẽ không sợ mất vị thế trên thị trường vũ khí hải quân.
Biển Hoa Đông và Biển Đông sắp tới sẽ trở thành các khu vực phức tạp và nguy hiểm nhất cho hoạt động của tàu ngầm. Trung Quốc sẽ cần sự hỗ trợ kỹ thuật của Nga để tăng cơ hội trong đối đầu với Mỹ và Nhật Bản.