In bài này
CIA và cuộc đảo chính ở Iran năm 1953
Thứ Ba, 20/08/2013 - 5:32 PM
Cục Tình báo trung ương Mỹ CIA đã giải mật các tài liệu xác nhận sự tham gia trực tiếp của CIA vào cuộc đảo chính ở Iran vào năm 1953.
Dân chúng biểu tình ở Tehran sau khi chính phủ bị lật đổ năm 1953 (AFP)
Các tài liệu này đã được đăng tải tại site của Kho lưu trữ an ninh quốc gia (National Security Archive), một tổ chức phi chính phủ chuyên thu thập thông tin được giải mật.

CIA đã đăng tải để công chúng truy cập 21 tài liệu xác nhận sự tham gia của CIA trong việc chuẩn bị và thực hiện chiến dịch TPAJAX nhằm lật đổ Thủ tướng Iran Mohammed Mossadegh và đưa quốc vương Mohammed Reza Pahlevi trở lại nắm quyền.

Các nhà nghiên cứu lịch sử CIA đã mô tả các biện pháp nhằm giảm nhẹ các hậu quả tiêu cực đối với Mỹ sau khi tham gia chiến dịch.

Theo các tài liệu, một trong những nguyên nhân để CIA can thiệp vào nội chính Iran là khả năng nước này chuyển sang bên kia “bức màn sắt”.

“Điều đó sẽ có nghĩa là thắng lợi của Liên Xô trong chiến tranh lạnh và thất bại của phương Tây ở Cận Đông”, Donald N. Wilber, một trong các tác giả của chiến dịch, viết trong báo cáo của mình.

Các tài liệu đã được cung cấp theo yêu cầu của Phó Giám đốc Kho lưu trữ, ông Malcolm Byrne nhân dịp 60 năm cuộc đảo chính vốn diễn ra ngày 19/8/1953. “Không còn lý do để giữ bí mật một thời kỳ tối quan trọng trong quá khứ của chúng ta nữa”, ông Byrne nói và cho biết nhiều thông tin về các sự kiện ở Iran đến nay vẫn bị che giấu.

Các tài liệu khẳng định CIA có tham gia cuộc đảo chính ở Iran từng được đăng công khai trước đó. Năm 2000, tờ The New York Times đã đăng tải bài báo về sự ủng hộ của Mỹ và Anh trong việc lật đổ chính phủ Iran. Trong tài liệu hồi đó đã vô tình tiết lộ tên tuổi của các điệp viên CIA tham gia chiến dịch.

Cuộc đảo chính ở Iran vào năm 1953 xảy ra sau khi Thủ tướng Mohammed Mossadegh lên nắm quyền đã quyết định quốc hữu hóa công nghiệp dầu mỏ và cắt đứt quan hệ với Mỹ và Anh. Trong cuộc đảo chính quốc vương Mohammed Reza Pahlevi đã tạm thời bỏ chạy ra nước ngoài, nhưng sau đó đã bắt được Mossadegh. Vị Thủ tướng bị tống giam 3 năm, sau đó bị quản chế tại gia cho đến khi chết vào năm 1967.

Lên nắm quyền sau cuộc đảo chính, quốc vương Mohammed Reza Pahlevi cầm quyền đến năm 1979 thì phải lưu vong sau khi nổ ra cuộc cách mạng Hồi giáo.
VP