Ngày 20.12 là tình báo Nga tròn 90 tuổi. Trung tướng về hưu Nikolai Sergeyevich Leonov, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục I (Tình báo đối ngoại) KGB (nay là Cục Tình báo đối ngoại Nga SVR) từng phục vụ 33 năm trong ngành tình báo. Nhưng ông trao đổi không chỉ về những việc đã qua.

Julian Assange là người hùng máy tính Che Guevara

PV: Nikolai Sergeyevich, ông nghĩ thế nào về Julian Assange và trang web nổi danh tai tiếng của anh ta? Bởi lẽ người ta muốn gọi là Nhân vật của năm và thậm chí còn đề cử cho giải Nobel. Liệu đây có phải con mồi mà xung quanh đang diễn ra một trò chơi của các cơ quan tình báo không?

Tướng Leonov: Không có vẻ là có trò chơi ở đây. Trang web của anh ta là một sự kiện rất tồi tệ. Anh ta đã gây tổn hại to lớn cho nhiều cường quốc. Nước Nga cũng bị đụng chạm. Nhưng dính nặng nhất là Mỹ. Bởi vậy, rồi anh xem, người Mỹ sẽ trả thù anh ta. Tôi coi Assange là nhân vật bi kịch giống như Che Guevara, người mà tôi biết rất rõ. Bằng việc đăng tải một số lượng tài liệu mật như thế, Assange đã “đánh một đòn hạt nhân” trong cuộc chiến tranh thông tin. Tất cả các cơ quan tình báo trên thế giới trong năm nay không đạt được kết quả như vậy.

PV: Thế còn các cơ quan tình báo Mỹ mà mùa hè năm nay đã khám phá ra 11 tình báo viên bất hợp pháp của Nga thì sao?

Tướng Leonov: Người Mỹ đã được tên phản bội Poteyev tiếp tay. Hắn thậm chí còn lấy đem đi cả hồ sơ cá nhân của Anh hùng Liên Xô Mikhail Vasenkov. Giờ thì người ta nói rằng, việc đó về mặt kỹ thuật là không thể làm được. Nhưng trong tình trạng thờ ơ, cẩu thả hiện thì tất cả đều có thể xảy ra. Chuyện phản bội vẫn thường xảy ra trong tình báo. Ta cần nhớ là cả Kim Philby, cả Molody đều là nạn nhân của những kẻ phản bội …

PV: Có đúng là các gián điệp bị bại lộ được tặng thưởng những huân chương cao quý nhất của Nga và được bố trí vào những “chỗ béo bở” không? Chẳng hạn, Anna Chapman đã trở thành cố vấn của giám đốc ngân hàng, còn một người tham gia khác của “scandal gián điệp” Nga-Mỹ ầm ĩ là Andrei Bezrukov vài ngày trước đã được bổ nhiệm làm cố vấn của Chủ tịch công ty dầu mỏ nhà nước Rosneft.

Trung tướng KGB N.S Leonov hiện nay

Tướng Leonov: Tôi muốn sửa lại một chút, đó không phải là các gián điệp mà là những cán bộ tình báo của chúng ta, không phải là bị bại lộ mà là bị phản bội. Nhà nước đang làm đúng khi quan tâm đến những người này. Nếu không thì ai sẽ còn chịu làm việc trong tình báo đối ngoại? Vì ở đó người ta phải mạo hiểm cả mạng sống.

Kẻ nào đã bán đứng Liên Xô?

PV: Nikolai Sergeyevich, xin ông nói về sự đối đầu giữa CIA và KGB. Tại sao các ông đã chịu tổn thất?

Tướng Leonov: Tổn thất cái gì?

PV: Liên Xô ấy. Chẳng lẽ không phải là Mỹ đã chiến thắng các ông trong chiến tranh lạnh sao? Thậm chí họ còn có huy chương cho sự kiện này cơ mà …

Tướng Leonov: KGB chẳng tổn thất gì. Liên Xô bị nhóm lãnh đạo cao cấp của đảng và nhà nước bán đứng. Tôi với tư cách Cục trưởng Cục Phân tích KGB đã vô số lần báo cáo với Gorbachev là đường lối của ông ta đang dẫn tới sự sụp đổ. Bằng chứng cho điều đó là hàng chục, hàng trăm báo cáo của tôi mà kể cả hiện giờ vẫn được lưu giữ với dấu “Tuyệt mật”. Ở đó cũng có cả họ tên những điệp viên ảnh hưởng của Mỹ. Anh hãy tin là đó không chỉ có Yakovlev (Trưởng Ban Tư tưởng Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô) và Shevardnadze (Bộ trưởng Ngoại giao Liên Xô) đâu…

PV: Thế thì tại sao KGB lại thụ động như thế trong tháng 8.1991?

Tướng Leonov: Ủy ban Nhà nước về tình trạng khẩn cấp (GKChP) là nỗ lực tuyệt vọng nhằm cứu vãn tình hình của những con người thối nát với một tổng thống Liên Xô hoàn toàn thối nát. KGB cũng ở đó - nhưng vị thế nhỏ nhoi như chiếc nan hoa thứ bảy của cỗ xe. Trong những ngày đó, thậm chí tôi đã lệnh cho các sĩ quan dưới quyền giao nộp súng ngắn. Khi đó đã không thể cầm súng chống lại một đám đông sôi sục. Điều đó là vô nghĩa. Với một khẩu súng ngắn, anh có thể gây ra những chuyện khiến sẽ có những nạn nhân và chính anh vì thế cũng bị người ta xé xác. Tháng 8.1991 đòi hỏi ở chính quyền trí tuệ chứ không phải vũ lực. Nhưng ban lãnh đạo chính trị cấp cao đã chẳng có cái nọ lẫn cái kia.

Tướng Nikolai Sergeyevich Leonov Sinh ngày 22.8.1928 tại làng Allmazovo, quận Gorlovsky, tỉnh Ryazan. Năm 1952, tốt nghiệp Đại học Quan hệ quốc tế Moskva. Từng làm phiên dịch viên tiếng Tây Ban Nha tại Nhà xuất bản Ngoại văn. Năm 1953-1956, sinh viên khoa Ngữ văn và triết học Đại học tổng hợp quốc gia Mexico. Năm 1956-1958, phiên dịch viên Nhà xuất bản Ngoại văn, nghiên cứu sinh hàm thụ Viện Lịch sử, Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô. Năm 1958-1960, học nghiệp vụ tại Trường 101, KGB Liên Xô. Năm 1960-1961, cán bộ bộ máy trung ương Tổng cục I (PGU) KGB Liên Xô (tình báo đối ngoại). Năm 1961-1968, công tác tại Mexico dưới vỏ bọc bí thư thứ ba sứ quán. Tham gia làm việc với Fidel Castro và các nhà lãnh đạo Cuba khác với chức danh phiên dịch viên. Từ cuối năm 1968-1971, Phó trưởng phòng tại PGU. Có những chuyến công tác ngắn hạn ở Peru, Panama, Nicaragua, Afghanistan… Năm 1971-1973, Phó Cục trưởng Cục Phân tích tin PGU. Năm 1973-1984, Cục trưởng Cục Phân tích tin PGU. Năm 1984-1990, Phó Tổng cục trưởng PGU, KGB Liên Xô. Từ tháng 2-8.1991, Cục trưởng Cục Phân tích KGB Liên Xô. Năm 1991, về hưu. Năm 1994-2000, Giáo sư Đại học Quan hệ quốc tế Moskva (MGIMO). Năm 2003-2007, đại biểu Duma Quốc gia Nga. Trung tướng về hưu. Được tặng thưởng Huân chương Cách mạng tháng Mười, 2 Huân chương Lao động Cờ Đỏ, Huân chương Sao Đỏ, các Huân chương Che Guevara hạng nhất, Playa Giron của Cuba. Tiến sĩ sử học. Tác giả một số cuốn sách và nhiều bài báo. Đã lập gia đình và có 2 con.

Trứng cá không phải là quả táo gây bất hòa. Iran và Trung Quốc với Nga không phải là kẻ thù

PV: Những nguy cơ nào đang đe dọa nước Nga? Người ta nói tai họa sẽ đến từ phía Nam. Chúng ta có cần sự bảo vệ chống lại tên lửa của Iran không?

Tướng Leonov: Tên lửa chiến lược Iran, hơn nữa lại là với đầu đạn hạt nhân là hoàn toàn không có. Nhưng người Mỹ kiên trì lôi kéo chúng ta vào cuộc xung đột với người Ba Tư. Thế nhưng chúng ta và người Iran có chung cái gì? Trứng cá đen biển Caspie chăng? Trứng cá giờ có còn thì cũng quá ít rồi.

Nga luôn luôn hiểu rõ phương Đông Hồi giáo, còn ở Iran chúng tôi đã hoạt động từ lâu. Hãy nhớ lại lịch sử mà xem. Cuộc cách mạng ở Iran. Người Mỹ khi đó chỉ hiểu Hồi giáo lờ mờ nên đã quyết định chống lại và chém giết những người nổi dậy. Và họ đã giết hại 3 đến 5 ngàn người mỗi ngày trên đường phố Tehran! Nhưng sự việc kết thúc bằng việc quốc vương Iran bỏ chạy. Và điều đó xảy ra khi có mặt 30 ngàn cố vấn đủ loại của Mỹ ở nước này! Đối với CIA, đây là thảm họa to lớn nhất.

PV: Hiện nay, quốc gia hùng mạnh nhất sau Mỹ là Trung Quốc. Thế còn tình báo Trung Quốc có mạnh không?

Tướng Leonov: Tôi nghĩ rằng, tình báo Trung Quốc, cũng giống như các vận động viên Trung Quốc tại Thế vận hội Olympic, đang đứng ở một trong những vị trí có giải. Đặc thù công việc với Trung Quốc là ở chỗ thông tin về nước này luôn thiếu hơn thông tin về các nước khác.

Điều đó được lý giải là trong thời kỳ thành lập CHND Trung Hoa năm 1949-1951, lãnh đạo Liên Xô vì sự tốt bụng khó hiểu đã hạ lệnh giao cho lãnh đạo Trung Quốc toàn bộ lực lượng điệp viên của chúng ta mà tình báo của ta đã kỳ công xây dựng trên lãnh thổ Trung Quốc trong những năm dài chiến tranh với Nhật Bản và trong thời Thế chiến II. Đó là một lưới điệp báo cực kỳ rộng. Người ta đã đem cho đi mất. Không một điệp viên nào của chúng ta còn thấy được ánh sáng mặt trời nữa. Tất cả họ đã biến mất. Bởi vậy, trong thời kỳ sau chiến tranh, chúng ta không còn các nguồn tin ở Trung Quốc. Đây dĩ nhiên là một thảm kịch nghề nghiệp.

Sau đó, tất nhiên là chúng ta đã nắm được, điều gì đang diễn ra sau cái chết của Mao Trạch Đông. Còn về tình hình sức khỏe của Người cầm lái vĩ đại thì chúng tôi theo rất sát, viết báo cáo từng ngày tình hình sức khỏe của ông ta. Xuất hiện Đặng Tiểu Bình. Với ví dụ là ông này thì rõ ràng là vai trò của cá nhân trong lịch sử không được phép xem nhẹ.

Chúng tôi đã báo cáo cho ban lãnh đạo Liên Xô rằng, Trung Quốc “đã chuyển sang đường lối mới” trong phát triển kinh tế. Họ đã đưa ra những khẩu hiệu mới. Chẳng hạn, không quan trọng mèo trắng hay mèo đen, miễn là bắt được chuột. Nhưng ban lãnh đạo của chúng ta đã không muốn học hỏi kinh nghiệm của ông bạn láng giềng khổng lồ.

PV: Liệu có chiến tranh với Trung Quốc không?

Tướng Leonov: Theo quan điểm của tôi, trong tương lai gần chúng ta sẽ không công khai thù địch với Trung Quốc. Điều đó không nằm trong lợi ích của họ, cũng như của chúng ta. Bởi vì, trên thực tế, chúng ta là hai quốc gia tựa lưng vào nhau. Họ quay ra đại dương, ra khu vực Nam Á với cộng đồng người Hoa khổng lồ, quay sang Singapore, Malaysia, Philipinnes. Ở đó, họ có cùng một tôn giáo. Những chủng tộc giống nhau. Khí hậu. Tôi phản đối việc cổ súy thái độ bài Trung Quốc.

Tiếng chuông báo động trên quảng trường Manezhnaya

PV: Nhưng cũng có một thực tế khách quan. Trung Quốc có dân cư đông đúc, còn chúng ta có lãnh thổ rộng lớn. Liệu họ có đè bẹp chúng ta về nhân khẩu không?

Tướng Leonov: Hiện nay, nước Nga không bị ai đe dọa một cách hiện thực, trừ chính người Nga. Chúng ta hãy xem xét kỹ hơn những sự kiện mới đây trên quảng trưởng Manezhnaya. Đó là tiếng chuông nhỏ nghiêm túc đối với chính quyền. Đừng có đùa giỡn với các cộng đồng dân Kavkaz mà làm tổn hại dân tộc Nga. Những mâu thuẫn dân tộc có thể phá tan đất nước thành những mảnh nhỏ. Mối đe dọa từ bên trong hiện thực hơn mối đe dọa từ bên ngoài.

Hiện thời, Nga có vũ khí hạt nhân. Nó có cả dầu mỏ và khí đốt. Những yếu tố đó dĩ nhiên không mang tính bất biến, nhưng nhờ chúng mà không ai, kể cả Trung Quốc, Mỹ, có khả năng lấn át nước Nga. Nhưng sau đó sẽ là cái gì? Sau 15-20 năm nữa? Từ năm 2012, các cô gái sinh sau năm 1991 sẽ bước vào lứa tuổi sinh con. Sự sụt giảm nhân số ở Nga sẽ đạt mức 1,5 triệu người/năm. Nếu sự việc sẽ cứ diễn ra tiếp như thế thì sẽ đến lúc khi mà cộng đồng quốc tế, chứ không chỉ Trung Quốc, sẽ xâu xé các vùng lãnh thổ và tài nguyên thiên nhiên của chúng ta. Đã từng có những cuộc chiến tranh giành di sản của Tây Ban Nha, Áo-Hung.

Tuy nhiên, để nói tất cả những điều đó sẽ diễn ta ở những hình thức tổ chức nào vào ngày hôm nay thì dĩ nhiên là khó. Nhưng sự biến đổi của Nhà nước Nga là không tránh khỏi. Về mặt kết cấu quốc gia-sắc tộc. Về mặt suy thoái các thiết chế khoa học-kinh tế. Quá trình này sẽ mất bao lâu? Tôi không biết.

PV: Người ta nói rằng, quốc gia càng hùng mạnh, thì tình báo của nó càng giỏi. Vậy theo ông thì cơ quan tình báo nào là giỏi nhất?

Tướng Leonov: Đối với tôi thì dĩ nhiên là tình báo Liên Xô. Chẳng gì thì tôi cũng đã làm việc ở đó từ năm 1958 đến năm 1991. Tôi dám khẳng định: ngay cả hồi đó chúng tôi cũng không thua kém CIA.

Một việc dễ hiểu là từ giác độ kỹ thuật, người Mỹ luôn hơn chúng ta. CIA có micro tốt hơn, vệ tinh do thám tốt hơn, tình báo vô tuyến điện tốt hơn... Còn về tài chính thì chẳng còn gì để nói. Họ chi cho tình báo nhiều hơn chúng ta cả năm chục lần.

Còn liên quan đến yếu tố con người thì ở đó có thể nói là chúng ta có ưu thế trước người Mỹ nhờ những phẩm chất thiên phú của con người Nga... Chính là yếu tố con người Nga. Trong ngành tình báo, có tiếng nói quyết định và chiếm đa số áp đảo là người Nga. Mà người Nga thì có một nét đặc biệt mà Leskov đã nhận thấy rõ trong chuyện ngắn Levsha. Nét tính cách này bộc lộ đặc biệt rõ thời Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Từ chẳng có gì, chúng ta đã có thể làm được tất cả. Chúng ta có những nhà phân tích siêu việt nhất.

PV: Ông có thể nêu các ví dụ chứng minh không?

Tướng Leonov: Được thôi, cuộc cách mạng Cuba. Người Mỹ đã nói: vớ vẩn, tay Fidel rậm râu nào đó ư, anh ta là cái gì đâu, rồi anh ta phải lê gối đến. Còn chúng tôi nêu ra một đánh giá hoàn toàn khác: Cách mạng Cuba là một hiện tượng rất có triển vọng và thú vị. Hồi đó, tôi đã quan hệ gần gũi với Che Guevara và nhận được những thông tin từ gốc nóng hổi.

Còn Việt Nam?.. Cũng vậy. Người Mỹ có đặc điểm là dựa vào cho đến cùng những kết luận sai mà họ đi theo trong chính sách đối ngoại. Và họ làm điều đó cho đến khi chính sách đó bắt đầu có ảnh hưởng hủy hoại đối với chính nước Mỹ. Và tất cả là vì người Mỹ không có khả năng tư duy chiến lược khi nhúng mũi vào việc của các dân tộc khác. Nhân đây cũng nói là việc trao đổi thư từ của các nhà ngoại giao của họ mà Julian Assange đăng tải chứng minh rõ điều đó.

PV: Xin chúc mừng ông, Nikolai Sergeyevich! Nhân kỷ niệm 90 năm tình báo Nga.

• Nguồn: AN, 15.12.2010.