Thuật ngữ “thermobaric” là sự kết hợp của nhiệt độ (từ “therme” trong tiếng Hy Lạp nghĩa là “nóng”) và sức ép (từ “baros” trong tiếng Hy Lạp nghĩa là “áp lực”) lên mục tiêu.

Đạn nhiệt áp đang được sử dụng trong quân đội nhiều quốc gia trên thế giới. Sự phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng của nó cho thấy hiệu quả của loại vũ khí này.

Không loại vũ khí thông thường nào vượt khả năng của vũ khí nhiệt áp gia trong việc tăng nhiệt độ và áp suất lên mục tiêu mà không gây tàn phá lớn. Công nghệ vũ khí nhiệt áp cung cấp thêm 1 sự lựa chọn mới trong việc tấn công vào các loại địa hình phức tạp.

Sức công phá khủng khiếp của vũ khí nhiệt áp

Về các dạng vũ khí sử dụng công nghệ này, có thể là bom nhiệt áp, hoặc tên lửa, hoặc đạn pháo (như Triều Tiên vừa sử dụng để tấn công Hàn Quốc hôm 23/11). Nhưng ta sẽ nói về một số loại rocket vác vai sử dụng nguyên lý này, được trang bị rộng rãi trong lục quân nhiều nước.

"Con ong" hủy diệt RPO-A

Việc phát triển loại súng phóng lựu dùng một lần, bắn một đạn nhiệt áp gây cháy hay đạn khói dành cho quân đội Liên Xô được khởi xướng năm 1984.

Kết quả đã cho ra đời loại vũ khí có tên là Shmel (Ong nghệ), được biên chế trong quân đội Liên Xô với 3 biến thể: RPO-A bắn đạn nhiệt áp/FAE, RPO-Z bắn đạn cháy và RPO-D bắn đạn khói.

Kể từ khi được chính thức biên chế với phân hạng súng phun lửa, RPO chỉ được binh chủng Hóa học sử dụng, chứ không được trang bị cho các đơn vị bộ binh thông thường. Nó cũng được sử dụng giới hạn trong lực lượng đặc nhiệm Nga, kể cả bộ đội nội vụ.

RPO-A được xem là biến thể chính trong họ RPO và hiện được sản xuất cho quân đội Nga và xuất khẩu.

RPO-A và đạn tên lửa cùng thước ngắm dạng có các khe ngắm cho nhiều cự ly

RPO-A là loại súng không giật có cấu trúc khác thường.

Nó có một ống phóng làm bằng nhựa tổng hợp chứa 1 rocket và động cơ. Khi bắn, thuốc phóng của động cơ sẽ đẩy quả đạn tên lửa bay đi, còn động cơ vẫn nằm trong súng. Khi đạn đã bay ra khỏi nòng, động cơ bị “hất” khỏi súng về phía sau do áp lực còn dư trong súng.

Nguyên lý hoạt động khiến loại vũ khí gây nguy hiểm cho người đứng phía sau nó khi khai hỏa.

RPO-A với đạn rocket và động cơ

Súng sử dụng 4 loại đạn: Nhiệt áp FAE (RPO-A), đạn cháy (RPO-Z), đạn khói (RPO-D) với 4 cánh đuôi.

Hiệu năng của loại đạn FAE chứa 2,2kg chất nổ đặc biệt của RPO-A tương đương với đạn pháo nổ mạnh 107 mm. Khi nổ, đạn RPO-A sẽ tạo ra một “đám mây" nhiệt độ cao có đường kính 6-7 m (bán kinh cỡ 3 m hoặc hơn).

“Đám mây“ này tồn tại trong chừng 0,4 s, tạo ra những sóng xung kích mạnh tác động tới những mục tiêu ở trong boong-ke, lô cốt hay tòa nhà trước khi phát huy tác dụng hủy diệt.

Súng phóng lựu nhiệt áp sử dụng một lần RShG-2

Súng phóng lựu tấn công RShG-2 là một biến thể của loại RPG-26, với sự khác biệt duy nhất nằm ở đầu đạn và thước ngắm.

Thay vì gắn đầu đạn nổ lõm chống tăng như ở RPG-26, RShG-2 sử dụng loại đạn nhiệt áp (nhiên liệu không khí) để sát thương các mục tiêu mềm và xe cơ giới bọc giáp mỏng, các công trình quân sự có binh lính ở bên trong.

RShG-2 được trang bị cho quân đội Nga từ năm 2000 làm vũ khí yểm trợ và đã được xuất khẩu.

RShG-2

Về thiết kế, RShG-2 là loại vũ khí dùng một lần, đạn lắp động cơ rocket.

Ống phóng làm bằng sợi thủy tinh và nhựa cách nhiệt, đạn rocket nằm trong ống phóng, động cơ nhiên liệu rắn sẽ cháy hết nhiên liệu khi đạn còn nằm trong súng.

Khi bảo quản hay vận chuyển, đầu và nòng súng được đậy bởi 2 nắp cao su. Những cái nắp này không thể mở bằng tay mà sẽ bị phá hủy khi bắn đạn đi.

Đầu đạn nhiệt áp chứa 1,16 kg nhiên liệu nổ, có hiệu quả ngang với 3 kg TNT.

RShG-2

Súng phóng lựu nhiệt áp RPO-M / RPO PDM-A Shmel-M

Loại rocket nhiệt áp RPO-M là phát triển mới nhất của Viện thiết kế KBP và là biến thể cải tiến của RPO-A.

RPO-M, còn có tên gọi khác là RPO PDM-A Shmel-M đã được đưa vào trang bị quân đội Nga và xuất khẩu. Nó nhẹ hơn nhiều so với RPO-A, những có nhiều điểm vượt trội hơn về tính năng lẫn thiết kế. Súng có độ chính xác cao hơn nhờ sử dụng kính ngắm quang học được tích hợp vào hệ thống điều khiển.

RPO-M

RPO-M bao gồm ống phóng được nạp sẵn đạn và một hệ thống điều khiển bắn có thể dùng lại được gắn vào súng trước khi bắn. Khi bắn xong, ống phóng mới sẽ được gắn vào kính ngắm.

Ống phóng được làm bằng hỗn hợp sợi thủy tinh và nhựa với 2 nắp cao su ở 2 đầu tự động phá hủy khi đạn được bắn ra.

Hệ thống điều khiển bắn làm bằng plastic, gồm một tay cầm, cò điện và hệ thống chốt an toàn. Bên trái súng có có rãnh để gắn kính ngắm quang học hay các loại kính hồng ngoại.

Đầu đạn nhiệt áp của RPO-M có hiệu quả tương đương đạn pháo nổ mạnh 155 mm.

• Nguồn: Quang Minh (tổng hợp) / ĐV, 8.12.2010.